enkel systeem van luchtverdediging ontbeerd worden. Ook in den
grooten oorlog, bij de verdediging van Parijs, Londen enz., zien
wij steeds de luchtdoelkanonnen in groot aantal vertegenwoordigd.
Generaal van de Putte zegt in B. B. Nov. 1931
„On Peut en conclure que l'artillerie anti-aérienne a toujours
constitué l'ossature des defenses. Comme nous allons du reste le
montrer elle doit cette situation privéligiée a son caractère remar-
quable de permanence et de stabilité.
Voor Soerabaia is de luchtdoelartillerie van bijzondere betee-
kenis, vermits een afdoende organisatie van den luchtwachtdienst
en als gevolg daarvan een tijdig inzetten van de jagers niet steeds
mogelijk zal zijn. Ja, er kunnen zelfs omstandigheden zijn, dat een
verdediging d.m.v. jagers practisch niet meer uitvoerbaar is. A
fortiori geldt zulks voor die objecten, welke door hun vooruitge
schoven ligging nog dichter bij den vijand gelegen zijn. Deze zullen
het naast de indirecte luchtverdediging in hoofdzaak van de
luchtdoelartillerie moeten hebben.
Sinds het begin van den wereldoorlog heeft de luchtdoelar
tillerie een enorme ontwikkeling doorgemaakt.
Bezat Duitschland in 1914 maar 4 bruikbare luchtdoelkanonnen,
van 7.7 c.M. zonder bruikbare schietmethode of instrumenten,
Frankrijk had in 1914 slechts 1 luchtdoelvuurmond, een auto
kanon van 7.5 c.M., eveneens zonder instrumenten voor afstand
meting en vuurleiding.
In November 1918 hadden de Franschen reeds ruim 850 lucht
doelvuurmonden van 7.5 en 10.5 c.M., waarvan 200 moderne auto
kanonnen van 7.5 c.M. Bij een beschouwing van de resultaten moet
niet vergeten worden dat alles nog het karakter van improvisatie
droeg. Niettegenstaande dat, werden de uitkomsten steeds beter.
Werden door de Fransche luchtdoelartillerie in 1916 60 vlieg
tuigen neergeschoten met gemiddeld 10.000 schoten per vliegtuig,
in 1917 waren het reeds 120 vliegtuigen en in 1918 270 vliegtuigen
met 1 op 4000 schoten.
Ook voor Engeland was in 1918 de verhouding 1 op 4000, terwijl
in totaal 249 vliegtuigen werden neergeschoten.
Van alle in den luchtoorlog buiten gevecht gestelde vliegtuigen
komt bij alle partijen ruim 20 voor rekening van de luchtdoel
artillerie. (x)
Mogen sommigen het resultaat nog onbevredigend vinden, men
bedenke dat het rendement van luchtdoelartillerie niet bepaald
wordt door het aantal neergeschoten vliegtuigen.
Wat geraakt is, is meegenomen, doch waar het om gaat is het
aantal vijandelijke vliegtuigen dat uit angst voor de luchtdoel-
672
b General Ashmore „The actual result in machines brought down may not
seem large, when in the light of present day knowledge we consider how the
anti-aircraftgunner of the war time had to work with the crudest instruments
or without instruments altogether, it seems amazing, not that the bag was
small, but that there was any bag at all."
