welke, gezien het feit, dat de ballon een kostbaar materieel is
en een uitgebreid, geschoold personeel vereischt en op ballonge-
bied in Indië niets aanwezig is, zeer hoog zullen zijn en voorals
nog beter aan andere verdedigingsmiddelen besteed kunnen
worden.
Hetgeen niet wegneemt, dat het toch wel de moeite waard is
eens naar die kosten te informeeren.
V er duister ing.
De verduistering is een belangrijk hulpmiddel bij de pas
sieve luchtverdediging, waarvan in den grooten oorlog steeds
gebruik werd gemaakt.
Major Haw zegt in de C. A. J. van October 1925, bij de bespre
king van de luchtverdediging, daarover het volgende„Suppres
sion of light is a most obvious measure of defence".
„Even at nigth, a large city cannot be hidden, but if no lights
are visible, than the aviator cannot see it until he is almost upon
it and must depend upon compass and landmarks to reach it".
Paris patrols were constantly alert to enforce darkness and
necessary lights were made blue".
De verduistering kan tweeërlei doel hebben. In de eerste plaats,
als bovengenoemd, te trachten het den vijand moeilijk te maken
den weg naar het object te vinden.
Nemen we het geval Soerabaia, dan kan niet met verduistering
van de stad zelve worden volstaan, doch zullen alle in den om
trek gelegen punten, welke den vijand aanwijzigingen zouden
kunnen geven, mede moeten worden verduisterd.
Door nachtelijke oefeningsvluchten van onze vliegeniers kun
nen v.z.v. zulks nog noodig is, die punten gemakkelijk worden
vastgesteld vele zijn trouwens reeds op de kaart met den vinger
aan te wijzen. Voor dit doel is het niet noodig, dat Soerabaia
volledig verduisterd wordt, mits slechts het uitstralen van een
reeds op kilometers zichtbaar lichtschijnsel wordt voorkomen.
Ieder, die Parijs wel eens 's nachts genaderd is, weet van hoe ver
het lichtschijnsel van de „ville lumière" reeds te zien is.
Een dergelijke gewaarwording ondervonden wij bij de jongste
manoeuvres op Madoera tijdens den roemruchten nachtelijken
aanval van Blauw op den laatsten dag, toen even bezuiden
Bangkalan het lichtschijnsel van Soerabaia duidelijk te zien was.
Hoeveel te meer moet dat het geval zijn voor iemand in een
vliegtuig.
Volgens de ervaring moet op 2000 a 3000 m vlieghoogte de
lichtweerschijn van groote centra reeds op 40 a 60 km goed zicht
baar zijn. Hoewel de ligging van Soerabaja ons omtrent de te
verkrijgen resultaten niet al te hoopvol doet zijn, is al te veel
pessimisme evenmin verantwoord. Bij de jongste luchtmanoeuvres
751
