bleek nl. de afscheiding van land en zee niet steeds zichtbaar
te zijn.
In de tweede plaats is het doel van de verduistering het object
zelf onzichtbaar te maken, waardoor de vijand gedwongen wordt
zijn bommen over een groote oppervlakte min of meer in het
wilde weg te werpen. Thans is volledige verduistering wel eisch
zij hoeft echter eerst ingesteld te worden, nadat de nadering
van vijandelijke vliegtuigen door den luchtwachtdienst gemeld is.
„Sometimes luminous camouflage is used" (majoor Haw).
Verneveling.
Over het nut van de verneveling wordt zeer verschillend ge
oordeeld. De Engelsche generaal Ashmore voelt er niets voor,
de Franschen daarentegen hebben er bij de verdediging van Pa
rijs een veelvuldig en naar zij voorgeven ook nuttig gebruik
van gemaakt. Dit laatste is evenwel moeilijk aan te toonen.
De Belgische generaal van de Putte zegt het volgende
„Les engins fumigènes ont été employés sur une vaste échelle,
notamment dans la défense de Paris pendant la guerre. lis sont
susceptibles de rendre d'immenses services en servant a camoufler
tous les repères caractéristiques du terrain, tels que confluents
de rivières, noeuds de chemins de fer, etc. et même eventuel-
lement les points sensibles eux-mêmes".
Bovenstaande toepassing van de verneveling betreft de ver
neveling van markante punten bij nacht om den vijand het vin
den van het object te bemoeilijken, als aanvulling dus van de
verduistering. De apparaten zullen op tijd, d.i. op het moment,
dat de vijandelijke vliegers nog minstens 25 km. van het te
maskeeren punt verwijderd zijn, ontstoken moeten worden en
gedurende 10 a 15 minuten in werking moeten blijven, terwijl
zij een voldoende uitgestrektheid zullen moeten vernevelen. Deze
voorwaarden zijn niet gemakkelijk te vervullen, terwijl het resul
taat twijfelachtig is.
Overigens loont het n.o.m. wel de moeite te trachten dooi
nachtelijke oefeningsvluchten practisch na te gaan, wat in dit
opzicht voor Soerabaia te bereiken is.
De verneveling kan ook beoogen objecten van geringen omvang
aan directe waarneming te onttrekken, waardoor de vijandelijke
vliegers gedwongen worden hun bommen over een terrein van
grootere uitgestrektheid te verdeelen, terwijl door het leggen van
een tweede nevelmasker op eenigen afstand van het eigenlijke
object de vijand kan worden misleid (1). Toepassing zoowel over-
O Captain Harmon (C. A. J. Nov. '25) „Smoke was used to a large extent
by the French for the concealment of bridges, factories and buildings in
Paris region".
752
