„geplaatst worden, zulks in overeenstemming met de bevelen van
„het Departement van Oorlog, welke hij tot dat einde ontvangen
„of vragen zal".
Omtrent het geneeskundig materieel staat vermeld, dat de
officieren van gezondheid te velde van 's Landswege ieder van
een volledig „veldapparaat" worden voorzien, welk veldapparaat
bestond uit veldmedicijnkisten A, B en C en veldverbandtasschen.
Een en ander kunnen we beschouwen als het prototype van onze
hulpverbandplaats. Als voorlooper van ons noodverband had men
in dien tijd de driehoekige verbanddoek van Esmarck. Bij Gou
vernementsbesluit van 4 December 1870 werd namelijk bepaald,
dat „Ook aan het Europeesch en Inlandsch kader van te velde
„trekkende troepen, een Nederlandsch el verbandkatoen per
„hoofd en per man formaat (zal) verstrekt worden, voor aanwen-
„ding tot den driehoekigen verbanddoek van Esmarck."
In het Recueil voor den militair geneeskundigen dienst in
Nederlandsch-Indië van 1894, samengesteld door C. de Freijtag,
vinden we aangegeven, dat bij kabinetsdispositie dd. 16 Juni
1892 de invoering goedgekeurd werd van een nieuw model
veldmedicijnkist en veldverbandkist. Ook werden daarbij de
brancard-veldbedden ingevoerd, „bestemd voor het vervoer van
„gewonden, die niet behoorlijk in den tandoe Gwynfé kunnen
„worden getransporteerd (zooals lijders met fracturen der onder
ste ledematen, enz.)"
In de order van den militair geneeskundigen dienst van 1893
no. 1 vindt men een eenigszins gewijzigde inhoud der veldverband
tasschen opgenomen.
In de order van den militair geneeskundigen dienst van 1893
no. 2 is bepaald, dat ieder officier van gezondheid gehouden is,
te velde zijn eigen zakinstrumenten mede te nemen en te ge
bruiken. Als minimum inhoud van de zaktrousse werd opgegeven
twee bolle bistouris of scalpellen, een geknopte bistouri of ge
knopte scalpel, een rechte schaar, een gebogen schaar, een sleuf
sonde, een gewone sonde, twee stompe wondhaken, een koorn-
tang, 2 arteriepincetten, een arteriehaak, een lapiskoker met
lapisstift, een anatomisch pincet, 6 kromme naalden en naaizijde.
In het tweede gedeelte van het voorschrift betreffende den
militair geneeskundigen dienst in Nederlandsch-Indië op voet van
oorlog, anno 1900, vinden we o. m. de volledige inventaris van de
medicijntasch en de verbandmand, die tezamen met de tasschen
voor officieren van gezondheid en de tasschen voor „ziekenop
passers" het voornaamste geneeskundig materieel te velde vorm
den, afgescheiden van de uitrusting van het veldhospitaal bij het
veldleger (voor 150 lijders), waarbij ook de verbandwagen, een
soort rijdende apotheek, was ingedeeld.
Het voorschrift betreffende den geneeskundigen dienst in
Nederlandsch-Indië op voet van Oorlog van 1900 werd in 1906
2
