genegen dit bericht over te brengen, zoodat van dit voornemen
helaas moest worden afgezien.
Het getal der dooden was tot 16, dat der gewonden tot 87 geste
gen. Voor den afmarsch werden de gesneuvelden in den tempel
begraven. Bij die gelegenheid hield Dominé Rogge, de veldpredi
ker, een korte doch roerende toespraak tot de rond het graf ge
schaarde militairen, die met verkropte woede in somber stilzwijgen
voor zich uit staarden.
De zwaarst gewonden (40) legde men in tandoes van spreien
gemaakt. Alle officieren droegen geweren, van de geweren welke
niet konden worden medegenomen werden alleen de grendels
medegevoerd. De majoor van den generalen staf Hamerster werd
met de leiding van den terugtocht belast. Om 3 n.m. marcheerde
de colonne in deze volgorde af: de 2de compagnie Amboineezen
van het 6de bataljon met het vaandel, waarbij de opperbevelheb
ber met zijn staf, vervolgens twee veldstukken gevolgd door de
3de compagnie Madoereezen van het 7de bataljon met de 40 tan
does, daarna de 4de compagnie Europeanen van het 6de bataljon,
welke den aftocht zou dekken. De tweede bevelhebber, generaal-
majoor Van Ham en de majoor Hamerster bevonden zich bij deze
compagnie.
Nadat alles in gereedheid was gebracht, werd afgemarcheerd
langs een weg, welke evenwijdig met den grooten weg loopende
van den zuidwesthoek van het oude bivak kon worden bereikt.
Menschen en paarden moesten door een ongeveer één meter bree-
de poort naar buiten, zoodat de afmarsch slechts langzaam kon
geschieden.
Het was een terugtocht, zooals geen der analen onzer Indische
krijgsgeschiedenis weet aan te wijzen. Een retraite door vuur
spuwende gangen en langs straten waar men zich geheel weerloos
moest laten neerschieten.
Nauwelijks waren de voorste troepen buiten het bivak of van
alle zijden werden zij met een overstelpend vuur, gegil en ge
schreeuw begroet.
Vlak bij den uitgang van het bivak Tjakranegara werd generaal
Van Ham in den linker arm getroffen door een kogel, welke in de
borst doordrong; bijna gelijktijdig bekwam hij een schotwond in
den buik.
Door het hevige vuur ging herhaaldelijk het verband in de
terugtrekkende colonne verloren, totdat eindelijk de achterhoede-
compagnie onder bevel van den kapitein Kamerman, waarbij de
majoor Hamerster en de 40 gewonden, werd afgesneden het an
dere gedeelte, zoo goed mogelijk aaneengesloten, bereikte na nog
velé verliezen geleden te hebben den westrand van Tjakranegara.
Men kwam hier tot de ontdekking, dat het 7de bataljon het bivak
op de sawah verlaten had en zich in een aan den overkant gelegen
tempel had teruggetrokken. Gesteund door het vuur van deze troe-
845
