penführer, 1869) „lm Allgemeinen wird man wohl thun nicht
mehr zu befehlen als durchaus nötig ist, nicht über die Verhaltnisse
hinaus zu disponiren, die man übersehen kannEs ist aber
die erste Pflicht eines Befehlshabers dass er befiehlt, dass
er nicht die Dinge gehen lasst, wie der Zufall sie führt".
Nicht mehr zu befehlen als durchaus n t i g ist juist om dat
n o o d i g e, om wat men niet op zijn toevallig beloop en dan in
handen van een in vredestijd gevormden onderaanvoerder mag
laten, draait dit vraagstuk.
Tenslotte de wereldoorlog.
Heeft deze oorlog ten aanzien van de aanvoering nieuwe ge
zichtspunten geopend
Wij vermeenen dat dit niet het geval is.
Toch dient men met de beoordeeling aan de hand van de thans
ter beschikking staande gegevens voorzichtig te zijn, omdat door
tijdgenooten meermalen (vooral aan Fransche en Engelsche zijde)
een wel zeer persoonlijke noot wordt aangeslagen, terwijl juist in
dergelijke gevallen politieke en ook maatschappelijke factoren
vertroebeling veroorzaken.
Mémoires van Clemenceau, Poincaré, Foch, werken van Mor-
dacq en Mayer om er slechts enkelen te noemen moeten
onder deze beperking worden gelezen.
Maar uit vrijwel alle bronnen, ook die van Engelsche en Duit-
sche zijde, komt toch wel ééne, onontkenbare zekerheid naar
voren: onder de aanvoerders, in vredestijd „cum laude" gepro
moveerd, bleken van de geroepenen slechts weinigen uitverkoren
te zijn. „Vous êtes limogé, je serai limogé nous serons tous
limogés", zucht Joffre na den Sommeslag, wanneer zelfs Foch
wordt heengezonden.
Tot aan den Marneslag had Joffre reeds eenige dozijnen gene
raals gelimogeerd en het grootste deel verdiende volkomen
om zonder meer de burgerlijke woestijn te worden ingejaagd, waar
hun „cum laude" een onafwijsbaar „cum fraude" bleek te zijn.
Zoo werden bij het 3e korps (V Leger) de korpscdt. en 2 div.
cdtn. in één maand tijds vervangen.
In begin 1915 verheugde de 2e groep reserve-divisies zich in zijn
3en cdt.; de 59ste div. in zijn 4en
En wat blijft er van de legercommandanten Dubail, de Langle
de Cary (2), Ruffey, Lanrezac
Een Engelsch publicist, captain B. H. Liddell Hart, heeft een
boek geschreven „Reputations", dat zich n.o.m. boven de meeste
werken over „reputaties" plaatst.
22
(1) lil Ned.-Ind. legerterminologie het best te vertalen met "ik moet eruit".
(-) Ten aanzien van dezen legercdt. en zijn onderaanvoerders zij mede
verwezen naar de studie van lt. kol. Slothouber, I. M. T. No. 7, 1932.
