Wordt de sleutellengte nog grooter, terwijl zich hetzelfde geval
aan het einde voordoet, dan wordt de zaak nóg ongunstiger, bijv.:
SleutelBYSTAND
Rest
Zoodra het sleutelwoord 12 sleutelletters telt, komt in het vier
kant om de andere letter een sleutelletter voor. Wordt de sleutel
lengte grooter dan 12, dan bevat de laatste (onderste) rij van het
vierkant méér sleutelletters dan wenschelijk is, nl.
12 sleutelletters, dan bevat onderste rij 2 sleutelletters,
13 sleutelletters, dan bevat onderste rij 3 sleutelletters.
14 sleutelletters, dan bevat onderste rij 4 sleutelletters,
15 sleutelletters, dan bevat onderste rij 5 sleutelletters,
16 sleutell.; dan in onderste rij 5 en in voorlaatste rij 3 sleutell.,
17 sleutell.; dan in onderste rij 5 en in voorlaatste rij 4 sleutell.,
18 sleutell.; dan in onderste rij 5 en in voorlaatste rij 5 sleutell.,
enz..
En een zin, waarin alle letters van het alfabet voorkomen, is dus
heelemaal niet aan te bevelen.
Het is mij niet bekend, of zulk een zin in het Nederlandsch
bestaat; in het Engelsch luidt hij: „The quick brown fox jumps
over the lazy dog", en iedere schrijfmachinereparateur kent hem
uit het hoofd.
Het vierkant bevat bij gebruik van dergelijke zinnen op de
wijze zooals die in het voorschrift is aangegeven nagenoeg klare
taal: T H E Q U
I C K B R
O W N F J
U M P S V
L A Z Y D
Om de letters hiervan door elkaar te plaatsen (bij gebruik van
zulk een inderdaad gemakkelijk memoreerbaren sleutelzin) moet
men enkele kunstgrepen toepassen, waardoor men
a. één of twee getallen moet onthouden,
b. tijd verliest.
Om van die manipulaties eenig denkbeeld te geven, zou bijv.
kunnen worden bepaald, dat de kolommen moeten worden ver
plaatst volgens de formule 24513 en de rijen volgens de formule
35421, dus
1 2
3
4
5
2 4 5 1 3
2 4 5 1 3
1
T H
E
Q
U
1
H Q U T E
3
WF J ON
2
I C
K
B
R
2
C B R I K
5
AY D L Z
3
O W
N
F
J
3
W F J ON
4
M S V U P
4
U M
P
S
V
4
M S V U P
2
C B R I K
5
L A
Z
Y
D
5
A Y D L Z
1
H QU T E
81
