de bepalingen van de overeenkomst, zelfs niet, nadat de volledige
huursom zal zijn betaald. Men huurt een fiets voor 103.betaalt
rustig elke maand de huurprijs van 6.en aan het eind is de
fiets nog steeds het eigendom van den verhuurder. Het is dan dus
alleen goedheid, als de verhuurder de fiets wil afstaan. Weigert
de verhuurder, na volledige afbetaling van den huursom door den
huurder, de afgifte van de fiets, dan maakt de huurder hem niets.
De contractsbepalingen zijn gesteld in de Hollandsche taal, wel
worden ze den huurder voorgelezen, maar iedereen begrijpt wat
daarvan terecht komt. Is de huurder een inlander, dan worden
de bepalingen even „omgezet" in de betrokken inheemsche taal.
Doch die contractsbepalingen zijn vaak dusdanig gesteld, dat een
inheemsche ze niet begrijpt, terwijl ze veelal vol voetangels en
klemmen zitten. Naar verluidt, loopen er alleen in Bandoeng en
omstreken schrik niet lezer omstreeks 600 van dergelijke
contracten als het onderwerpelijke, en wel in hoofdzaak alleen
onder de militairen.
Dit is te verklaren: de militairen vormen een gemakkelijk object.
Het geld komt meestal wel terecht bij de militairen, men heeft
meer verhaal, want meestal helpt de betrokken commandant wel
een beetje met het invorderen. Vaak ook weet men het gedaan
te krijgen, dat men in de kazerne een soldaat-runner heeft, die bij
het soldij uitbetalen de slachtoffers staat op te wachten, en daar
voor een behoorlijke belooning bekomt. Het is zelfs voorgekomen
dat administrateurs dit bedrijf als „bijverdienste" uitoefenden.
Evenzeer is het voorgekomen, dat de betrokken commandant er in
toestemde dat de agent zijn bedrijf uitoefende onder de soldaten
en het goedvond dat de afbetalingstermijnen werden ingehouden
van de soldij.
Ik wil twee gevallen noemen, die ik ben tegengekomen, waaruit
blijkt welke verderfelijke methoden hier worden gevolgd.
Het eerste geval betrof den koop van een radio-toestel en een
bijbehoorende loudspeaker, respectievelijk ter waarde van 325.
en 140.of te zamen uitmakend het respectabele bedrag van
465.Deze apparaten werden gekocht door een kanr., die
wekelijks ongeveer 8.verdiende. Zijn geheele „abis-boelan",
ging naar den radio-verkooper toe. Het spreekt vanzelf dat dit
slechts eenige maanden kon doorgaan, want de huisbaas meldde
zich dra aan voor de achterstallige huishuur. Het eind van het
liedje was dat de toestellen werden „overgedaan" aan een anderen
kanr. ver beneden de waarde. Hiervoor werd hij strafrechtelijk
vervolgd en zag zich vier maanden gevangenisstraf opgelegd.
Het andere geval betrof een „agent" in de kazerne te Malang.
De „agent-kameraad" sleet polshorloges bij de Eur. compagnie
voor een juwelier ter plaatse. De horloges werden ver boven de
waarde verkocht. Eiken Zaterdag moest de kooper een gulden
betalen aan den runner-kameraad, die van eiken binnengebrachten
189
