Een ongeluk komt nooit alleen! Op 28 Juni stierf FRIEDRICH's
hoogvereerde moeder. „Meine liebe Schwester, alles Unglück
„trifft mich auf einmal. O, meine teure Mutter! Groszer Gott,
„ich werde nicht mehr den Trost haben, sie zu sehen
enz."
Maar FRIEDRICH moest wel voort. Van 20 Juni tot einde
Augustus verplaatsingen en min of meer ongunstig verloopende
achterhoedegevechten, waarbij de overmachtige vijanden weinig
actief waren en vol ontzag voor de aftrekkende Pruisen.
Gaat men nu den toestand na 1), dan stonden eind Augustus N.
van Zittau tegenover FRIEDRICH's 56000 Pruisen de 105000
Oostenrijkers van Daun in een sterke stelling; in Thüringen
waren de 33000 vijanden van de „eilende Reichsarmee"; een
Fransch leger van 105000 man onder den Due de Richelieu had
het korps Cumberland teruggedrongen, terwijl een ander Fransch
Leger van 25000 man onder Prince de Soubise midden Augustus
in opmarsch was naar Erfurt om zich daar met het Reichsarmee te
vereenigen; ten slotte 17000 Zweden in Stralsund, die zich van
daar uit met het leger van Richelieu zouden vereenigen. Ik laat
de Russen van Apraxin tegenover de 33000 Pruisen van Lehwald
maar buiten beschouwing, omdat het zonder hen al mooi genoeg
is. „Freilich das seynd schwere Zeiten, weisz Gott und „solche
beklummenen CJmstande das man ein grausam Gelücke gebraucht
um sich aus allen diesen durchzuwickeln."
FRIEDRICH moest nu eerst bewegingsvrijheid krijgen, en daar
voor stonden de Oostenrijkers hem veel te dicht op het lijf.
Daarom besloot hij om het grootste gedeelte van zijn leger
(36000 man) achter te laten onder den hertog von Bevern, en zelf
met de rest naar Thüringen te trekken waar de Fransche legers
zich met de Reichstroepen gingen vereenigen. Bevern kreeg tot
282
Op 20 Juni schreef hij aan Moritz: „Ich bin heute, ohngeachtet des
„groszen Unglücks vom 18 mit klingendem Spiel und der gröszten
„Fiertat um 3 Uhr von Prag aufgebrochen und bin hier angekommen,
„ohne nichts feindliches zu finden. Bei unserem Unglücke musz unsere
„gute Contenance die Sache, so viel möglich, repariren, und denke
„ich morgen ein Lager zu nehmen, den rechten Flügel an Lissa.
„Dabei schreiben Sie mir nur gleich, welche von denen ungelück-
„lichen Regimenter noch können ins Treffen en Ordre de Bataille
„gebracht werden.
„Das Herz ist mir zerrissen, alleine ich bin nicht niedergeschlagen
„und werde bei der ersten Gelegenheit suchen, diese Scharte aus-
„zuwetzen. Adieu.
„Grüszen Sie alle Officiers von meinetwegen".
Mendelssohn, a.b., blz. 306.
En de „Scharte" werd inderdaad op 5 November en op 5 December
grondig gladgevijld.
b Men kan dezen zeer belangwekkenden strategischen toestand zeer wel
op een gewone schoolatlas van Bos volgen.
