„und sich der ganzen Schwere dieses Entschlusses dabei bewust
„bleibt. Anders sind in groszen Verhaltnissen die Operationen
„nicht im Einklang zu halten".
Een ieder zal met deze uitlating van den generaal von Kuhl
wel instemmen, de moeilijkheid is echter juist, dat die zelfstandig
heid, die men dan toch niet ontberen kan, bij de meesten gewekt
en gesterkt moet worden, dat men moet leeren ongehoorzaam te
durven zijn.
Aan waardeering van die ongehoorzaamheid heeft het mits
het goed afliep nimmer ontbroken x)
CONCLUSIES.
I t/m V; zie I. M. T. 1935, No. 2.
VI. Aan te bevelen is een uitwerking in de daarvoor in aan
merking komende dienstvoorschriften en reglementen van
de gevallen van verplichte ongehoorzaamheid.
VII. Wijziging van de bepaling vervat in de artikelen 5 Inw.
Dienst en 13 (3) R. K. moet noodzakelijk worden geacht,
teneinde de vereischte overeenstemming te bereiken met
de strafwetgeving ten aanzien van den „noodtoestand".
VIII. Het houden van voordrachten en theorieën over krijgsge
schiedenis waarbij gevallen worden behandeld van gehoor
zaamheid, gepaste en verplichte ongehoorzaamheid en
misplaatste ongehoorzaamheid dient te worden aangewak
kerd.
Literatuuropgave.
Prof. Mr. Dr. J. A. Eigeman, „Militaire gehoorzaamheid", te
vinden in M. R. T. II, blz. 187—201.
Prof. Mr. Dr. J. A. Eigeman, „Eenige beschouwingen over het
bevel, voornamelijk uit een militair- en strafrechtelijk oog
punt", proefschrift, Leiden 1900.
W. H. Heeris, „Op de grenzen van de militaire gehoorzaamheids
plicht", M. R. T. XX, blz. 586—601.
De Militaire Gids van 1903, blz. 302, „Van eigen bodem".
De Militaire Gids van 1904, blz. 550, de polemiek tusschen R. en
van Dijk.
Woide, Ursachen der Siege und Niederlagen im Kriege 1870.
Berlijn E. S. Mittler Sohn, 1897.
Von Kuhl, „Friedenserziehung und Kriegserfahrung".
332
b In dit verband verdient het vermelding dat in Oostenrijk de hoogste
militaire onderscheiding slechts kon worden verworven door het volbrengen
van een moedige daad zonder daartoe bevel te hebben bekomen. (Vergelijk
hierbij blz. 1-2 van Kolonel Dormaars's studie).
