was, dat de film publiek trok! Eerst nadat de wetgeving zich met
het bioscoopbedrijf ging bemoeien, kwam in bovengeschetsten toe
stand eenige verbetering. Niet alleen kwamen bioscoopwetten tot
stand, waardoor de veiligheid van het publiek gewaarborgd werd,
doch ook werden van overheidswege centrale commissies voor de
filmkeuring ingesteld. Uit welbegrepen eigenbelang brachten toen
de filmproducenten verbetering in het gehalte der films, deels uit
vrees voor de censuur, deels om ook andere klassen van de maat
schappij voor de film te interesseeren. Het sensationeele en ruwe
in den filminhoud maakten plaats voor komische tafereelen en
natuuropnamen, die of als afzonderlijke films verschenen, óf in
een hoofdfilm werden verwerkt. Ook de „filmliga's", waaronder
te verstaan vereenigingen die zich ten doel stelden de film ook als
een uiting van kunst te zien, hebben grooten invloed op het gehalte
en den inhoud van films uitgeoefend. Het is mede door haar wer
ken, dat heden ten dage elke nieuw verschijnende film uit een
oogpunt van kunst wordt bekeken en in de groote bladen onder het
hoofd:
„Filmkunst" door deskundige critici wordt behandeld.
Een geweldige ommekeer in de filmproductie bracht ten slotte
de geluidsfilm, die een nieuw terrein open legde voor te verfilmen
onderwerpen, en die door haar aantrekkelijkheid voor oog en oor
in enkele jaren tijds de stille film naar het tweede plan wist te
verdringen.
De slechte reputatie van film en bioscoop gedurende de jaren,
welke noodig waren om de film van een kermisvermaak te brengen
tot een uiting van kunst, heeft echter niet nagelaten het gebruik
van films voor andere dan directe exploitatiedoeleinden in
ongunstigen zin te beïnvloeden.
Eerst de laatste tien jaren is het gebruik van films als indirecte
exploitatie meer en meer ingeburgerd. Gebeurtenissen van natio
nale en internationale beteekenis worden op de film vereeuwigd.1)
Tal van instellingen en vereenigingen, handelslichamen en indu-
strieele bedrijven bezitten films voor propaganda en reclame. Be
kend zijn de films van de Stoomvaartmaatschappij Nederland: o.a.
„Met de Marnix naar Nederlandsch-Indië, en de Philips-bedrijfs-
film van Franken, die te Parijs voor een uitgelezen publiek een
Schitterende recensie verkreeg. Niet minder bekend is de „Zuider
zeefilm" van Ivens. Dat handel en industrie zich de kosten ge
troosten van den aanschaf van films, voor propagandadoeleinden,
wijst wel op de practische beteekenis van de filmvertooning. We
zouden dit verschijnsel kunnen beschouwen als een bewijs voor
de theorie, dat zien „meer invloed heeft op de handelingen van den
mensch" dan hoor en of lezen.
O In het Rijksarchief is een afdeeling ingericht voor historisch en
documentair filmarchief.
422
