627
voor de autoriteiten, die deze diensten zullen moeten leiden, niet mogelijk naast
hun normale vredestaak deze voorbereidingen in vollen omvang ter hand te
nemen. Ook in Nederland zal in dit Centraal Orgaan gerekend moeten worden
op belangrijke steun van reserve-officieren, leiders in de economische bedrij
ven welke trouwens in al haar geledingen bereid moet zijn tot samen
werken en voorbereiden.
Schrijver besluit met te wijzen op de gevaren, welke voor ons land kunnen
voortvloeien uit de economische voorbereiding en de in-werking-stelling
daarvan reeds in tijden van politieke spanning door landen als België (welke
zich zullen uiten door het afvoeren van grondstoffen en levensmiddelen bui
ten Nederlandsch gebied), indien ons land voor diezelfde periode geen maat
regelen getroffen heeft.
L.
.Geneeskundige Dienst, enz.
Archives Médicales Beiges, 88e Année, No. 2, Februari 1935.
Op de 4e zitting van het „Office International de Documentation de
Medecme Militaire" gehouden te Luik in Juni 1934, hebben de Poolsche
Kolonels van den Geneeskundigen Dienst Leon Owczarewicz en Thadé
Sokolowski een belangwekkende voordracht gehouden over het huidige
standpunt in de behandeling en het voorkomen van injecties der oorlogs
verwondingen.
Het toepassen van de primaire wondexcisie, een door de Fransche
chirurgie geschapen methode, beteekende een groote overwinning der oor-
logschirurgie. De ervaringen nadien bij de dagelijks voorkomende acciden-
teele verwondingen opgedaan, hebben de observaties tijdens den oorlog
volkomen bevestigd. Hierbij is tevens gebleken, dat het tijdsverloop tus-
schen het ontstaan der verwonding en de chirurgische ingreep de 6 uren
niet mag overschrijden. Aan deze voorwaarde kan in de oorlogsomstandig
heden niet altijd worden voldaan, waar nog bijkomt, dat de oorlogsgewonden
door de lichamelijke en moreele uitputting een verhoogde dispositie voor
wondinfectie hebben. De zware wondinfecties worden in den oorlog daarom
zooveel gezien en de behandeling en prophylaxis daarvan zal een der meest
actueele militair-medische vraagstukken blijven. Waar de wondexcisie slechts
in de latente periode kan worden toegepast, dient het gewondentransport
geheel op dezen termijn te zijn ingesteld. Het is echter niet mogelijk de uiter
ste termijn, waarbinnen deze chirurgische ingreep moet worden verricht om
nog resultaten te geven, schematisch aan te geven. Een en ander hangt
van teveel factoren af (soort en toestand van het weefsel, aard der ziekte
kiemen, toestand van locale en algemeene immuniteit, enz.). De beoordeeling
of in een gegeven geval een gewonde aan de operatieve ingreep kan of
moet worden onderworpen hangt bovendien niet alleen af van het tijdsver
loop sinds de verwonding en van den algemeenen toestand van den ge
wonde, maar in niet geringe mate ook van de practische ervaring van den
chirurg.
Behalve aan de primaire infectie zijn de oorlogsverwondingen bij uitstek
blootgesteld aan secundaire infecties, waarvan de gevaarlijkste die zijn,
overgebracht door de doktoren of het verplegend personeel, omdat in deze
gevallen de ziektekiemen zeer virulent zijn en aangepast aan de menschelijke
weefsels. In het algemeen kan men zonder overdrijving zeggen, dat de ver
leende eerste hulp over het lot van den gewonde beslist.
Over de meest doeltreffende behandeling van geïnfecteerde wonden is
het laatste woord nog niet gesproken. Nog steeds wordt de medische wereld
overstroomd met nieuwe producten der moderne pharmaceutische groot-indus
trie. In den laatsten tijd is er echter algemeen een streven merkbaar bij de
behandeling der wondinfecties de polypragmasie te verlaten. Het domineerende
principe moet blijven: primum non nocere. De nuttelooze verwisseling van een
immobiliseerend verband, het toepassen van onnoodige ingrepen of van nutte-
