geweest zijn als HEINRICH van Görlitz naar Glogau was gegaan
en FRIEDRICH van Kottbus naar Dresden Deze vraag is inder
daad niet gemakkelijk te beantwoorden, omdat de laatstgenoemde
oplossing „als oefening op de kaart" zóó volmaakt correct is, dat
ik er geen speld tusschen kan krijgen. Maar dan brenge men de
personen in 't gedingFRIEDRICH acht de kans op een slag
tegen de Russen niet uitgesloten, terwijl hij op den tocht naar
Sachsen geen groote moeilijkheden voorzietFRIEDRICH is een
man van een hoogstaand karakter hij draagt de verantwoorde
lijkheid, hij neemt de waarschijnlijk -zwaarste taak en draagt
de neventaak op aan zijn broeder. Is dat niet de eenig juiste
verklaring
Ik wil nu nog in 't kort het einde van den veldtocht van 1759
behandelen. HEINRICH stond eerst met zijn troepen is Strehla
(aan de Elbe) en later bij Torgau; en voerde daar 42000 man aan,
waar Daun 60000 man tegenover kon stellen; en naar FRIED-
RICH's meening was dit een machtsverhouding, die voor Preus-
zen gunstiger was dan ooit. Daarom werd de Koning dan ook
hoogst onaangenaam getroffen door een brief van HEINRICH,
waaruit een hopelooze stemming maar al te duidelijk sprak
En FRIEDRICH's antwoord was dan ook scherp
Juist toen de Koning zijn Silezisch leger een nieuwe bestemming
had gegeven (een gedeelte blijft in Silezië en de rest, 13000 man,
gaat naar Sachsen), had hij weder een hevige jichtaanval te verdu
ren, zoodat hij het bevel over de 13000 man die naar Sachsen zou
den oprukken tijdelijk moest overgeven aan den General Hülsen.
Den 8 November waren beide legertroepen vereenigd, zoodat
528
„La vérité m'oblige a vous dire franchementque quoique je fisse
„tout ce qu'humainement il me serait possible de faire, je doute, a
,,moins d'un événement imprévu, que je puisse maintenir la Saxe.
„L'ennemi est trop supérieur, la situation du terrain entre Torgau
„et Leipsic trop désavantageuse et les places obligées de se soutenir
„d'elles mêmes, de sorte qu'il faut des corps pour les couvrir, et il
„ne s'en trouvent pas; c'est une triste vérité mais elle est exactement
„réelle comme je la représente. Si l'ennemi profite de ses avantages,
„je ne me tiendrai pas, quoique je fasse."
„Si vous ne voulez jamais rien hasarder, il est impossible de faire
„quelque chose
„Mais il faut prendre des partis vigoureux ou bien il est impossible
„de réussir jamais. Quand on pousse la circonspection trop loin elle
„devient timidité, et cela peut donner lieu au plus grand malheur
Remettez vous done l'esprit, pour l'amour de Dieu,
„et soyez bien en garde que dans une occasion comme celle-ci la tête
,,ne vous manque point."
Bernhardi, I, biz. 451 e.v.
De vraag rijst hier, of de Koning niet een fout maakte door van
anderen te eischen wat hij misschien zelf zou kunnen volbrengen, maar
anderen onder wie HEINRICH, vrij zeker niet.
