FRIEDRICH had dus noodgedwongen zijn agressieve houding
laten varen, en zat met 44000 man in Landeshut te midden van
zijn kantonnementen. De actie beperkte zich voorshands tot tal
van handelingen uit den kleinen oorlog, waarvan de meeste succes
hadden.
Een van de mooiste was wel de inval van Prinz HEINRICH
in Bohemen, waar hij tal van Oostenrijksche magazijnen ver
brandde (waarde 5 millioen thalers), 3000 gevangenen maakte
en 200 rivierschepen vernielde. Bij een andere partijgangersactie
van Oostenrijksche zijde, waarbij General Laudohn in Silezië
binnenviel, werd hij op behoorlijke wijze tot Trautenau „thuis
gebracht" door de Pruisische troepen, die daar voor 't eerst
veldartillerie gebruikten.
520
Wel heette in tegenstelling met de belegeringsartillerie de artillerie
der veldtroepen (Bataillons-geschütze) reeds veldartillerie, maar de
stukken werden daarbij nog door de bedieningsmanschappen getrokken.
In zijn Testament Politique van 1752 schrijft de Koning dan ook
,.Pour ce qui concerne les batailles, on dresse les canonniers a charger,
„viser et tirer vite des petits canons de campagne, a les trainer a force de
„bras avec une célérité égale a la marche de l'infanterie." Blz. 89.
In 1758 nu werd een batterij bereden artillerie ontworpen wat wij
dus veldartillerie noemen. En deze eerste 4 stukken kwamen voor de
eerste maal in werking bij de zoo juist bedoelde actie naar Trautenau
op 29 en 30 Juni 1759 welke datum men dus kan nemen voor de
geboorte van de veldartillerie.
werd geleid door de „Berliner Juden Daniel Itzig, Veitel Ephraim Söhne en
Moses Isaac", eene handeling die uiteraard steeds ingrijpender moest worden,
zoodat omtrent den „Friedrich d'or" het volgende rijmpje opgang maakte
Von auszen schön, von innen schlimm
Von auszen Friederich, von innen Ephraim.
„Aus Polen, Ungarn und Ruszland allein ziehen ihre findigen Agenten
„vor leicht Geld" nach und mehr als 50 Millionen in Gold". Waaruit blijkt,
dat de door FRIEDRICH niet bepaaldelijk gewaardeerde Joden toch voor
zijne bankzaken onmisbaar waren (Aan eene vergelijking met de Ariër
kwesties van het Dritte Reich en zijn Sperrmarken en Sonderkonto's waag ik
mij nietmaar wil alleen nog uit FRIEDRICH's Politieke Testament van
1752 iets over de „Juden" citeeren, waaruit moge blijken, dat er zelfs in het
Dritte Reich niets nieuws onder de zon is (de Politieke Testamenten zijn in
't Fransch gesteld.)
„Testament Politique 1752, blz. 25 „II faut de plus veiller sur les juifs
„et les empêcher de se mêler du gros du commerce, empêcher que leur
„nombre n'augmente, et a chaque friponnerie qu'ils font, leur Ster leur
„privilege d'asile, a cause que rien n'est plus contraire au commerce des
„marchands que le négoce illicite que font les juifs."
Blz. 31„Les juifs sont de toutes ces sectes la plus dangereuse, a cause
„qu'ils font tort au négoce des Chrétiens, et qu'ils sont inutiles a l'Etat.
„Nous avons besoin de cette nation pour faire un certain commerce en Po-
„logne, mais il faut empêcher que leur nombre n'augmente, et les mettre,
„non pas a un certain nombre de families, mais un nombre de têtes, et
„resserrer leur commerce, les empêcher de faire des entreprises en gros,
„pour qu'ils ne soient que détailleurs.")
