Inmiddels capituleerde Schmettau in Dresden, hoewel dat aller
minst noodig was. En FRIEDRICH meende: „Ihr seid wie alle
andere, wenn der Augenblick kommt, Festigkeit zu zeigen, laszt
Ihr es daran fehlen." Een verwijt dat niet heelemaal verdiend
is, na FRIEDRICH's in zijn wanhoopsdagen gegeven instructie
en die hij wel herroepen had, maar welk stuk Schmettau niet
tijdig bereikte. Maar, zegt Carlyle, „Friedrich was never accused"
of „over-generosity to the unfortunate among his Captains". En
toen Schmettau na den oorlog gepensionneerd werd en klaagde dat
hij van zijn pensioen van 4000.niet kon leven, antwoordde de
(Koning „Wees maar dankbaar, dat ge bij vonnis van den Krijgs
raad Uw hoofd niet zijt kwijt geraakt
Daun en Soltikoff lagen nu vereenigd aan de Bober. FRIED-
RIC11 met zijn geslagen leger van 35000 man bij Frankfurt en
HEINRICH met 30000 man bij Sagan. Drie weken lang werd
FRIEDRICH aan zijn kamer gekluisterd door een zwaren jicht-
aanvalen in dien tijd maakte HEINRICH, op herhaald aan
dringen van den Koning, een marsch, welke in de geschiedboeken
der „methodische oorlogsvoering" als het schoonste voorbeeld van
een krijgsoperatie geldt. Daun had na eindeloos dralen het besluit
gevat om HEINRICH aan te vallenmaar deze, waakzaam en
actief, marcheerde met zijn geheele leger op 22 September,
's Zaterdags te 20.00, uit zijn kamp bij Sagan af, recht Noord
35 km. naar Rothenburg, aank. 12.00; daar 3 uren rust en nu
Zondagmiddag scherp West naar Klitten, 30 km., alwaar Maan
dagmorgen aankomst en 3 uren rust; daarna te 10.00 weer 32
km. West naar Hoyerswerdaen nu is hij op den Westelijksten
vleugel van Daun's leger, een groep van 3000 man onder Ge
neraal Wehla Dinsdagmorgen valt hij met zijn voorhoede deze
groep aan, doodt 600 man en neemt den Generaal met 1785 man
gevangen; aldus een marsch van 97 km. in 56 uren met 30000
man gevolgd door een gevecht van de voorhoede, 't geheel in
derdaad een schoone operatie 2)
x) Den 14 Augustus schreef de Koning aan Schmettau: „Obgleich im Grun
ge unsere Angelegenheiten dem Feinde gegenüber hier nicht verzweifelt
„stenen, nnde ich doch, dasz ich jetzt nicht imstande sein werde Ihnen ein
„Detachement zu Hilfe zu schicken. Sollten die Oesterreicher daher etwas
„gegen Dresden versuchen, so werden Sie zusehen, op Sie Mittel haben
„sich zu behaupten und wenn diese fehlen, wird es Ihnen obliegen, dasz
ïe, ehne ê'ünstige Kapitulation zu erhalten suchen." Bernhardi, I blz 412
Schlieffen, blz. 96.
Merkwaardig is, hoe verscheidene tijdgenooten-vereerders van HEIN
RICH zijn marsch en de gevolgen verheerlijkten als gelijkwaardig aan een
volkomen overwinning, met dat bijkomstige voordeel nog, dat waar FRIED
RICH's overwinningen stroomen bloed kostten, deze „groote zege van
HEINRICH" niets kostte (kwam Rousseau's machtige invloed hier wellicht
reeds om den hoek kijken?) Eenigen noemden zelfs den middelmatigen
maar zeer ïjdelen, HEINRICH grooter dan FRIEDRICH
Zij allen zagen hierbij echter één der hoofdbeginselen van de krijgskunst
526
