leiding kan geven bij het tot stand komen van sanitaire voor
zieningen.
Als volgend punt van studie noem ik de samenstelling van een
veldlaboratorium (waarover straks nader) en de opleiding van
daarvoor bestemd personeel.
Een ander punt vormen de maatregelen, welke genomen moeten
woi den bij het uitbreken van besmettelijke ziekten
Tijdige opsporing, zoowel langs indirecten (ziektecijferstatis-
tiek) als langs directen weg (vroegtijdige clinische of bacteriolo
gische diagnose) is van het hoogste belang. Op welke wijze zullen
de besmettelijke zieken het snelst en best worden geëvacueerd
waar zullen ze worden geïsoleerd Hoeveel bedden zullen be
schikbaar moeten worden gehouden voor besmettelijke zieken
In den grooten oorlog bleek een aantal van 3 bedden per 1000
man voor dit doel voldoende. Ons standpunt ten aanzien van
bacillendragers en contactpersonen zal een ander zijn dan in vre
destijd. Bij welke ziekten zullen we contactpersonen isoleeren
en wie zullen we als zoodanig moeten beschouwen Welke ont-
smettingsmaatregelen zullen moeten worden genomen en welke
hulpmiddelen zullen daartoe ter beschikking moeten staan
We zullen daarbij niet alleen aandacht moeten wijden aan
epidemische ziekten als malaria, typhus, dysenterie, cholera, pest
en pokken. Andere gevaarlijke ziekten, die in vredestijd nauwe
lijks een rol spelen zooals nekkramp, ziekte van Weil zullen het
hoofd kunnen opsteken.
Ziekten, die in vredestijd onbelangrijk zijn door hun goedaar
digheid, zooals dengue, kinkhoest, mazelen, scabiës kunnen
onder omstandigheden de gevechtswaarde van het leger verlam
men. Er is waarschijnlijk in den grooten oorlog geen ziekte ge
weest, die zoo belemmerend heeft gewerkt als mazelen.
Nieuwe mogelijkheden van vaccinatie (tetanus, diphtherie
anaerobenmfecties) moeten de aandacht hebben.
Ook met den vijand moet rekening worden gehouden, niet
alleen wat de wapenen betreft, doch ook met de ziekten, die hij,
hetzij opzettelijk, hetzij onvrijwillig zou kunnen importeeren. Het
verhaal gaat, hoe in den wereldoorlog cavaleristen opzettelijk in
een positie werden geplaatst, om zich krijgsgevangen te doen
nemen. Hun te voren met kwade droes geïnfecteerde paarden
verwekten een epidemie onder die van de tegenpartij. Bijzondere
maatregelen ten opzichte van krijgsgevangenen zullen moeten
worden overwogen.
Voedings- en kleedingvraagstukken en nog vele andere zou ik
U kunnen noemen, beperking noodzaakt mij het hierbij te laten.
schurft.
702
