den oorlog was, hebben wij verscheidene keeren moeten ondervin
den. In een bewegingsoorlog kan het gebeuren, dat het front in
korten tijd uitgebreide veranderingen ondergaat. Heeft zich de
operatieafdeeling op een bepaald tijdstip gedurende een gevecht
eenige kilometers achter het front gevestigd, dan kan het voorko
men, dat het front zich bij een voordeelig verloop van het gevecht
binnen enkele uren vele kilometers naar voren verplaatst en dan
ook de operatieafdeeling volgen moet. Als omgekeerd het gevecht
slecht afloopt, kan de operatieafdeeling op eens binnen de voorste
lijn of zelfs tusschen de lijnen komen te staan. Het is ons over
komen, dat de Russen, terwijl wij aan het opereeren waren, het
dorp binnendrongen en wij nog op het laatste moment den uitgang
van het oord konden bereiken en in galop onzen troep konden
volgen. In een dergelijk geval komt het aan op een koel hoofd en
vlug werken.
In den grooten oorlog werd niet steeds overeenkomstig de Con
ventie van Genève gehandeld, zoodat de artsen en het medisch
personeel in geval van gevangenneming heelemaal niet meer of
pas na zeer langen tijd werden teruggestuurd. Het groote aantal
krijgsgevangenen maakte het tewerkstellen van de gevangen ge
nomen artsen en het personeel in het vijandelijk land noodzakelijk,
eene uitwisseling had daarom slechts in heel enkele gevallen plaats!
Een chirurgische veldafdeeling moet niet alleen opereeren, maar
ook de primaire wond- en fractuurverbanden controleeren en een
definitief verband aanleggen, voordat de gewonden hun reis naar
het achterland aanvaarden. Bij het Oostenrijksche en Duitsche le-
gei werd voor fractuurverbanden voor het primaire verband alleen
van spalken, voor het secundaire transport van gipsverbanden ge
bruik gemaakt. De geallieerden werkten voor het primaire trans
port meer met extensietoestellen, die in eenvoudigen vorm direct
op het slagveld konden aangelegd worden. Een voorbeeld hiervan
is de „Thomassplint". Voor het secundaire transport van gewonden
met fracturen en groote wonden zal dat verband als het beste moe
ten beschouwd worden, dat de beste fixatie zonder gevaar van
gangreen 2) door druk waarborgt. Het circulaire gipsverband, dat
in den grooten oorlog als ideaal verband voor het secundaire trans
port beschouwd werd, heeft, zooals voldoende bekend is, het nadeel
dat het door zwelling van versche wonden en fracturen tot stuwing
der gewonde extremiteit aanleiding kan geven, welke na korten
tijd tot afsterven (gangreen) van het betrokken lid kan leiden. Het
secundaire transport staat meestal niet onder voldoende medisch
toezicht en controle. Het personeel is al te gauw bereid, een ver-
doovend middel toe te passen, als over pijnen geklaagd wordt, en
l) weefselversterf.
811
