nen dienen, dan door met zijn leger den veldtocht ten einde te
brengen of wel er mede ten onder te gaan.
Na den mislukten veldtocht naar Rusland (1812), welke door
NAPOLÉON's tallooze fouten en zijn volkomen gebrek aan bezon
nenheid tot een catastrophe werd, verliet hij op 5 December in
Smorgoni het vluchtende leger, om maatregelen te treffen, welke
een mogelijke terugslag, veroorzaakt door de ramp welke zijn leger
had getroffen, konden voorkomen, en keerde naar Parijs terug. In
zijn 29e Bulletin aan het volk, waarin hij de waarheid over de
ramp althans voor een deel onthulde, vermeldde hij: „La santé de
Sa Majesté n'a jamais été meilleure"; en dat, terwijl zijn soldaten bij
duizenden den hongerdood stierven of van koude omkwamen.
Uiteraard verliet zijn zwager Murat, aan wien hij het bevel had
overgegeven, het leger eveneens om naar Napels terug te keeren.
Ook na den slag bij Waterloo verliet NAPOLÉON zijn verslagen
leger, en vluchtte terug naar Parijs om daar den tegenstand te
organiseeren en te redden wat te redden vielmaar ook toen zou
de eenige juiste plaats voor hem bij zijn geslagen leger geweest
zijn. Ware hij daarbij gevallen, dan zou hem de marteling van St.
Helena bespaard zijn gebleven. (Men vergelijke hiermede Frie-
drich's houding, waarvoor ik verwijs naar I.M.T. 1935, blz. 277).
Zijn wreedheid.
Tijdens den veldtocht in Egypte liet hij de vijanden bij duizenden
vernietigen, de dorpen plunderen en verbranden „quatre milles
„hommes des troupes de Diezzar ont été passés au fil de l'épée
„une partie des habitans a été massacrée." „Le 19 floréal,
„le général L., qui s'est porté avec la plus grande activité par-tout
,,oü il y a eu des ennemis a combattre, arrive a Damenhour et
„passé quinze cents hommes au fil de l'épée. Un monceau de
„eendres indique la place oü. fut Damenhour."
Bij het Egyptische avontuur deed hij de pestlijders onder zijn
soldaten, toen zijn leger uit Palestina moest terugkeeren naar
Egypte en de transportmiddelen vervoer niet toelieten, met opium
dooden.
„Der Kaiser hat sich noch auf Helena keineswegs wegen der
„gegen ihn erhobenen Vorwürfe zu entschuldigen versucht, son-
„dern einfach erklart, dasz er nur das befohlen habe, was man in
„einem ahnlichen Falie auch mit ihm hatte tun sollen." 2)
Een ander typisch beeldje „Dans une des premières campagnes
„de l'Allemagne, le général X. accourait lui demander ses ordres,
„au sujet d'une division de l'armée qui venait de s'engager. Le
„sang ruisselait sur son visage, d'une blessure qu'il avait recue
843
M. C., als voren, blz. 88 en 95.
2) Kireheisen I, als voren, blz. 200.
