maakte hij een nuttig gebruik door zich aan te sluiten bij de
revolutionnairen onder Paoli, wier leuze was: „Chasser les fonc-
„tionnaires francais, constituer sous le vague protectorat de la
«France la liberté de la Nation, et peut-être son independence."
Bij zijn terugkeer naar Auxonne nam hij den 13-jarigen Louis
mede; en hoewel NAPOLÉON zijn verlof slechts met 3% maand
had overschreden, keerde hij toch terug, omdat hij vreesde anders
te zullen worden ontslagen, en zijn salaris onmisbaar was voor
zijn eigen onderhoud en om de opvoeding van Louis te bekostigen.
In Mei 1791 bevorderd tot le Luitenant, was hij in October
van dat jaar al weer met verlof op Corsika. En nu kozen de
revolutionnairen hem tot Luitenant-Kolonel van het Vrijwilligers-
bataljon, dat het land van Frankrijk moest bevrijden (nota bene!
terwijl hij officier was in de Fransche artillerie).
Einde Mei 1792 keerde hij terug naar Frankrijk; hij was inmid
dels uit den dienst ontslagen, maar een bezoek aan de autoriteiten
in Parijs stelde hem in de gelegenheid het conflict bij te leggen en
zich tot kapitein te laten bevorderen.
NAPOLÉON kwam nu voor een moeilijke beslissing te staan:
zou hij Corsikaan blijven, dan wel met de Fransche revolutie
Franschman worden? Een moeilijke keuze, welke NAPOLÉON
bovendien niet geheel vrij kon doen, omdat het lot van zijn familie
op Corsika daarvoor te nauw met het zijne was verbonden. Wat
hadden hij en de familie Buonaparte van Corsika te wachten?
Niets, zoolang generaal Paoli daar de leiding van den opstand in
handen had, en zijn familie nooit aan de Buonaparte's de eerste
plaats zou inruimen. In Frankrijk daarentegen had hij reeds een
bestaan; daar zouden mogelijkheden te denken zijn, welke de
opstand van Corsika tegen Frankrijk nooit zoude kunnen bieden!
Alles juist! Maar wat moest er dan van zijn familie op Corsika
terecht komen, als hij Frankrijks zijde koos? Kon hij de vrijwilli
gers, die hem zoo juist tot hun leider hadden uitgeroepen nu al
weer in den steek laten?
Geheel buiten zijn wil werd hem de beslissing echter opgedron
gen.
Terwijl in en om Parijs de menschen elkander vermoordden om
het ideaal: „liberté, égalité, fraternité" kracht bij te zetten, werd
ook het klooster, waar NAPOLÉON's zuster Maria-Anna stu
deerde, gesloten. En nu rustte op hem de plicht zijn zuster veilig
door de woedende idealisten heen te voeren en naar Ajaccio terug
te brengen.
Daar aangekomen, blijkt een nieuwe factor in 't spel te zijn ge
komen in den vorm van den 17-jarigen Lucien, die zich, na een
uiterst summiere studie, in de politiek heeft geworpen: „a Ajaccio
„oü désormais il a vécu en amateur, noircissant du papier et se
„nourissant l'esprit de déclamations et de lieux communs dont il
„fait une si ample provision qu'il en a, pour toutes les circonstan-
850
