1032
devoir faire a la France le sacrifice de sa gloire et de sa personne.
Ses droits sont imprescriptibles; il les réclame aujourd'hui; jamais
ils ne furent plus sacrés pour nous.
Soldats Jetez les yeux sur l'Empereur, a ses cötés brillent d'un
nouvel éclat ses aigles immortelles. Railions-nous sous leurs ailes.
Oui, elles seules conduisent a l'honneur et a la victoire."
Frédéric Masson definieert hem aldus „Augereau, déserteur
de toutes les armées d'Europe, en soudard tutoyeur, aux allures
de spadassin."
Thans wil ik nog één brandend vraagstuk bespreken, nl. de
eerste proclamatie, die BONAPARTE op 27 Maart 1798 te Nice
tot zijn troepen zou hebben gericht, en waarin hij feitelijk tot
roof en plundering zou hebben uitgenoodigd.
Deze zoo zeer becritiseerde dagorder is door NAPOLÉON op
St. Helena uit het hoofd gedicteerd voor zijn „Correspondance";
en tóch is zij niet uitgegaan De order luidde als volgt2)
Soldats i Vous êtes nus, mal nourris, le gouvernement vous doit
beaucoup, il ne peut rien vous donner. Votre patience, le courage que
vous montriez au milieu de ces rochers sont admirables; mais ils ne
vous procurent aucune gloire, aucun éclat ne réjaillit sur vous
Je veux vous conduire dans les plus fertiles plaines du monde.
De riches provinces, de grandes villes seront en votre pouvoir; vous
y trouverez honneur, gloire et richesses
Soldats d'Italië Manqueriez-vous de courage et de constance
Kircheisen 3), die wel als een van de gezaghebbendste schrij
vers over NAPOLÉON geldt, meent, dat na zoo vele jaren deze
toespraak zoowel naar vorm als naar inhoud veranderingen moet
hebben ondergaan, en dat overigens het eerste officieele schrif
telijke stuk dat BONAPARTE tot zijn leger richtte, gedateerd is
van 29 Maart en een in rustige termen gestelde dagorder is.
Eene bevestiging van Kircheisen's meening geeft M.C. 4), die
stellig geen NAPOLÉON-vereerder is geweest, en de première
proclamation dateert op den 7 floréal, dus 28 April, na afloop van
de eerste gevechtenM.C. zou de proclamatie met graagte hebben
vermeld als een der vele zonden van den door hem gehaten
BUONAPARTE
J) Arthur-Lévy, a.b., blz. 141 e.v.
„Mémoires pour servir a l'histoire de France, sous Napoléon, écrits
a Sainte-Hélène, par les généraux qui ont partagé sa captivité, et publié
sur les manuscrits entièrement ccrrigés de la main de Napoléon." Paris, 1823,
Tome III, écrit par le général Comte de Montholon, blz. 178.
3) Kircheisen, Feldzug in Italien enz. a.b., blz. 19 en 20.
Buonaparte peint par lui-même, enz. a.b., blz. 17. Ik breng in herin
nering' dat dit boek werd uitgegeven in 1814, dus vóór Napoléon op St. Helena
zijn „Correspondance" dicteerde
