noodlottig. Want NAPOLÉON was met de divisie Masséna naar
Mantua geijld, en keerde ook hier het gevaar.
In een op 22 Januari gehouden krijgsraad besloot Alvinczy nu
om den strijd voor dezen winter maar op te geven. Met het gevolg
dat Mantua moest capituleeren.
"Wurmser verzocht vrije aftocht voor zich en zijn garnizoen.
NAPOLÉON, die incognito de onderhandelingen bijwoonde, ver
haalt in zijn „Mémoires", deel III, blz. 465, dat hij, toen de onder
handelaren waren uitgesproken, het volgende in het midden
bracht
Si Wurmser avait seulement pour dix-huit ou vingt jours de
.vi'vres et qu'il parlat de se rendre, il ne mériterait aucune capitu-
„lation honorable; mais je respecte l'age, la bravoure et les malheurs
„du maréchal: voici les conditions que je lui accorde, sil ouvre ses
„portes demain. S'il tarde quinze jours, un mois, deux mois, il aura
encore les mêmes conditions; il peut attendre jusqua son dernier
"morceau de pain. Je pars a l'instant pour passer le Po et je marche
„sur Rome. Vous connaissez mes intentions, allez les dire a votre
„général."
„Kircheisen, Feldzug in Italien, a.b, blz. 272, meent echter:
Die schonen Worte, die sich spater der Kaiser auf Sankt Helena
„bei dieser Gelegenheit in den Mund legte, sind wie so vieles in seinen
Memoiren, rhetorische Übertreibung. Er widerspricht sich übrigens
„schon vorher selbst in seinem Briefe an das Direktorium vom
„Februar."
Den 3 Februari 1797 volgde de overgave van Mantua. Het nog
17000 man tellende garnizoen zou met krijgseer aftrekken en op
het glacis gekomen de wapens overgeven. Wurmser mocht met zijn
staf, 200 man infanterie, 200 ruiters en 6 bespannen vuurmonden
naar Oostenrijk terugkeeren, onder voorwaarde, dat zij binnen
den tijd van 3 maanden niet tegen Frankrijk zouden strijden.
Afgezien van vele gelukkige omstandigheden waren NAPO-
LÉON's uithoudingsvermogen, zijn energie en genie in een helder
licht getreden. Hem bleef nu nog over om met den Kerkelijke Staat
af te rekenen.
Paus Pius VI, die uit den aard der zaak de nieuwe republikein-
sche Fransche denkbeelden verfoeide, en nog meer de pogingen,
die Frankrijk deed om door zijn agenten die denkbeelden in Italië
te verspreiden, had het plan opgevat om alle Italiaansche staten
onder zijne leiding te vereenigen. Door onderlinge naijver, en ook
dikwijls door belangrijke verschillen waar het de economische be
langen betrof, mislukte dit plan.
Na de eerste overwinningen van NAPOLÉON over de Oosten
rijkers voelde de Paus, dat ook het einde van zijn wereldlijke
macht nabij was; weshalve hij tot onderhandelingen besloot. NA
POLÉON verlangde echter behalve 40 millioen, de schatten uit
1131
