8
seaux. Elle s'en passera. Elle n'a plus a compter sur un ravitail-
lement du dehors. Elle s'organisera pour vivre sur le pays et pour
y produire ce qui est nécessaire."
En al moge het er in NAPOLÉON's binnenste donkerder hebben
uitgezien, tegenover zijn omgeving bewaarde hij zijn grootheid
ondanks de zwaarste zorgen. Is het niet merkwaardig, dat NAPO
LÉON 8 dagen nadat hem het fatale bericht bereikte, het „Insti-
tut d'Egypte" stichtteevenals hij later in Moskou in even
vertwijfelden toestand de statuten van de Comédie Francaise
teekende. 1)
Belangwekkend is nog NAPOLÉON's oordeel over de Engelsche
en Fransche vloten en in 't algemeen over de zeetactiek (Memoi
res II, blz. 187 e.v.). Aan het slot van zijn betoog hooren wij dan
bekende geluiden over de discipline
„La discipline anglaise est une discipline d'esclaves c'est le patron
„devant le serf. Elle ne se maintient que par l'exercice de la plus
„épouvantable terreur. Un pareil état de choses dégraderait et avili-
„rait le caractère frangais, qui a besoin d'une discipline paternelle,
„plus fondée sur l'honneur et les sentiments."
't Is of men eene beschouwing over de wereldoorlogsche discipline
hoort, zij het dan dat voor „anglaise" moet worden gelezen allemande"
en voor „discipline d'esclaves" „Kadavergehorsam".
NAPOLÉON bestuurde het land met uiterste mildheid plun
dering werd verboden, en alom eene behoorlijke regeering inge
steld. De Egyptenaren waardeerden dit ten volle en noemden
NAPOLÉON den Sultan Kebir, den grooten Sultan wat hij, die
min of meer als een kwakzalver optrad, een enkele maal in
Oostersch gewaad met kromzwaard rondschreed en feest vierde
op Mohammad's geboortedag, zich van ganscher harte liet aan
leunen, even als zijn bijnaam Ali Buonaparte.
Een treffend staaltje van NAPOLÉON's aanpassingsvermogen
citeer ik nog uit den Moniteur, betreffende een onderhoud dat hij
bij de Groote Pyramide met diverse muphtis en imans hield, en
dat welhaast verbluffend te noemen is 2)
1) Kircheisen I, blz. 186 e.v.: „Zweifellos verdanken wir den Arbeiten des
Instituts von Aegypten die erste genaue Kenntnis von dem Pharaonenlande.
Wahrend des Aufenthaltes des französischen Heeres wurde eine Karte
von Aegypten aufgenommen, die noch heute ihren Wert besitzt
Sowohl die Natronseen als auch die Fische des Nils, der Nilschlamm, der
Wüstensand, die Pflanzen des Deltas, die Mineralien des Roten Meeres, die
Farbstoffe der Pflanzen und die Mosesquellen bei Suez wurden erforscht"
enz. enz.
Zie M.C., a.b., blz. 115 e.v. In de Moniteur zijn zelfs de houdingen en
bewegingen der acteurs vermeld, zoodat het geheel wel een filmdraaiboek
gelijkt.
