Chabran en alle artillerie van het hoofdleger, maar hield ondanks
de hevige beschietingen nog tot 1 Juni stand. x)
Inmiddels was de Fransche opmarsch aan de Oostenrijkers niet
verborgen gebleven en had de oude Feldzeugmeister Melas dien
overeenkomstig zijn maatregelen getroffen. Hoewel zijn plan
oorspronkelijk was om zijn leger over de Po te voeren, zag hij
hiervan af omdat de Franschen reeds bij Milaan stonden en besloot
hij den slag bij Alessandria te wagen. Waar NAPOLÉON fout op
fout stapelde en slechts door een wonder aan een nederlaag bij
Marengo ontkwam, waren Melas' maatregelen goed en werden zij
ook goed uitgevoerd. Alleen was Melas door zijn hoogen ouderdom
gehandicapt en physiek niet meer in staat om de zware vermoeie
nissen van den veldtocht geheel te dragen hij reisde langzaam,
en moest ook op den slagdag, toen hij meende dat de beslissing
reeds was bevochten, het commando overdragen.
Hoe dit alles ook zij: Melas kwam den 25 Mei in Turijn aan,
toen het Fransche hoofdleger al voor Bardo stond, en den daar-
opvolgenden dag den afmarsch naar Milaan aanving welke waar
neming hem bracht tot het besluit om den slag te wagen. NAPO-
LÉON's optreden in de dagen van 2 12 Juni in Milaan is voor
een deel onbekend gebleven, vermoedelijk ook wel omdat hij al
het historische materiaal betreffende Marengo en de voorafgaande
dagen heeft laten vernietigen, wetende dat deze slag voor hem
allerminst een der groote roemvolle leidersprestaties is geweest.
Toch staan de volgende feiten wel vast
1. Zijn marsch naar Milaan in plaats van naar Turijn was logisch,
omdat hij moest rekenen op uitwijken van de Oostenrijkers
over de Po, zoodra zij den Franschen opmarsch zouden onder
kennen.
99
b In zijn Mémoires (Tome I, bewerkt door den général Gourgaud, blz.
262) geeft NAPOLÉON een sterk gekleurd verhaal van den tocht langs
Bardo hier volgen enkele zinnen er uit„Cet obstacle fut plus considerable
„que celui du Grand-Saint-Bemard lui-mêmeet cependant ni l'un ni
„l'autre ne retardèrent d'un seul jour la marche de l'armée (in feite min
stens een week vertraging door Bardo. SL).
„Mais le premier Consul, déja arrivé a Aosta, se porte aussitöt devant
„Bard il gravit sur la montagne de gauche, le rocher Albaredo, qui domine
„a la fois et la ville et le fort, et bientöt reconnut la possibilité de s'emparer
„de la ville
„L'infanterie et la cavalerie passèrent un a un, par le sentier de la mon-
„tagne de gauche, qu'avait gravi le premier Consul, et oü jamais n'avait
„passé aucun cheval c'était un sentier connu seulement des chevriers. Les
„nuits suivantes, les officiers d'artillerie, avec une rare intelligence, et les
„canonniers avec la plus grande intrépidité, firent passer leurs pièces par
„la ville
„Lors de la reddition du fort, tous les officiers de la garnison furent étran-
„gement surpris d'apprendre que toute l'artillerie frangaise (in feite slechts
„6 stukken. SI.) avait passé de nuit, a trente ou quarante toises (60 a 75 m)
„de leurs remparts."
