einde de taak van den waarnemer zoo gemakkelijk mogelijk te
maken. Dezelfde redeneering geldt voor de aanvallen op vlieg
velden, bivaks, enz., dus in het algemeen bij den aanval op doelen,
waarbij de vlieger niet behoeft te manoeuvreeren. Wordt de a.i.s.
echter uitgevoerd op een bochtigen weg, dan is er geen sprake
meer van rustig vliegen op een constante hoogte en met een con
stanten koers. Ziet de vlieger, na over een obstakel heen te zijn
gekomen, een doel, dan zal hij daar op steken, misschien schieten
met zijn voormitrailleurs, op een gegeven oogenblik een bom
afwerpen en onmiddellijk daarna weer optrekken. Hij zelf heeft
de combinatie, gooien van de bom en manoeuvreeren, geheel in
de hand.
Niet echter de waarnemer. Afgezien nog van het feit, dat bij het,
lang niet altijd voorzichtige manoeuvreeren, de waarnemer links
en rechts tegen den mitrailleurring wordt geslingerd, en dus niet
zoo rustig kan uitkijken en handelen als de vlieger, kan hij prac-
tisch geenerlei invloed uitoefenen op de manoeuvre. Waar de
vlieger doelbewust steekt, zal de waarnemer maar moeten afwach
ten, wat de vlieger van plan is te gaan doen. Het moment van
optrekken is hem niet bekend, en dit zal juist het oogenblik zijn,
om de bom te werpen. Gooit de waarnemer de bom, en doet hij
dit iets te vroeg, dan komt de bom te kortdoet hij het 1/10
seconde te laat, en verandert de vlieger van koers, dan zal de bom
belangrijk ver uitzwaaien, en dus ook het doel missen. Verder
is, naar mijn meening, althans bij de CV-vlgn., het uitzicht recht
naar voren en bij het steken voor den bestuurder beter dan voor
den waarnemer. Ik acht het zelfs niet uitgesloten, dat de vlieger
steekt op een doel, dat de waarnemer niet tijdig, of in het geheel
niet ziet. Ten slotte speelt, bij het beoordeelen van dit vraagstuk,
de snelheid ook nog een rol. Het is zelfs mogelijk, dat, bij het
toenemen van de snelheid der vlgn., waarbij ik dan denk aan de
CXs, het voor den waarnemer onmogelijk zal worden achterin,
met zijn hoofd buiten boord, te gaan staan. En daarmede is dan
ook het werpen van bommen door den waarnemer van de baan.
Thans nog een woord over het uitvoeren van een a.i.s. op een I.V.
Bij een aanval op een I.V. zullen we geen afweer van eenige be-
teekenis behoeven te verwachten. De eischen, die ik in het begin
van dit opstel heb gesteld aan vlgn., bestemd voor het uitvoeren
van een a.i.s., gelden hier niet. Verouderd materieel is voor dit
doel nog zeer goed bruikbaar, terwijl de aanval zoo vaak herhaald
kan worden als noodig wordt geacht. Het moreele effect zal zeer
groot zijn, wanneer tenminste wordt gewerkt met echte bommen.
Wil men echter geen .menschenlevens vernietigen, dan lijkt mij
het gebruik van gasbommen met traangas of niesgas een ideaal
middel om een samenscholing of een opstandige kampong tot de
orde te roepen, vooral, indien het een primitief volk betreft.
123
