wijzen kan worden bereikt, waarop hier niet verder wordt inge
gaan, past men uiteraard de bijzonder collectieve bescherming uit
sluitend toe in goed afsluitbare ruimten, waarbij wijze van lucht-
verversching en intensiteit aan bepaalde criteria en mogelijkheden
gebonden zijn.
Belangrijkste beginselen der bijzonder collectieve bescherming.
Aangezien de bijzonder collectieve bescherming van ruimten be
oogt een langdurig verblijf van menschen in die ruimten mogelijk
te maken, is het noodzakelijk het door die menschen veroorzaakte
zuurstofverlies op een of andere wijze aan te vullen. Voorts dienen
ook overige door andere oorzaken, ontstane luchtverontreinigingen
te worden opgeheven. Het eerste goede voorbeeld werd gegeven bij
de indienststelling van de D. o.z. boot „U I". Voor de luchtregene-
ratie voor deze boot werden talrijke proeven uitgevoerd. Elke
proef duurde drie volle dagen, gedurende welke de proefpersoon
onafgebroken in de metalen kamer verbleef. Zijn bezigheden be
stonden in hoofdzaak uit lezen en op gezette tijden wat rondgaan.
Uit deze proeven bleek dat bij minimalen arbeid gemiddeld ver
bruikt worden 0,25 1 zuurstof /min./persoon onder afgifte van
ongeveer 0,23 1 pers. min. koolzuur.
Door verdere proeven in o.z. booten werden nog andere resul
taten verkregen, in het bijzonder van belang voor het leven aan
boord.
Het zuurstof-verbruik in een onderzeeër bedraagt bij rustige
ligging aan den grond gemiddeld 0,35 l/min./persoon, de kool-
zuurproductie rond 0,33 1. Niet de relatieve, maar het absolute
vochtigheidsgehalte van de lucht is voor het zich wel bevinden
van de bemanning beslissend. Het controleeren van het vochtig
heidsgehalte van de lucht is van belang, daar het sterk beïnvloed
wordt door koken van spijzen en neerslag aan de scheepswanden,
alsmede door het functionneeren van de kalipatronenbatterij, wel
ke voor de luchtregeneratie dient. De temperatuur speelt hier
geen groote rol i.v.m. de afkoeling door het zeewater. Ook dragen
de afgekoelde wanden door „zweeten" tot vermindering van de
vochtigheid bij. Schade aan de gezondheid door lichamelijke uit
waseming is nooit opgemerkt.
In o. z. booten en hermetisch afsluitbare gasruimten van kleinen
inhoud wordt de z.g. kringloopventilatie aangewend, welker prin
cipe reeds in 1904 door Bernhard Drager werd ontwikkeld en
toegepast.
Proeven om op een o. z. boot het zich opzamelende koolzuurgas
te absorbeeren d.m.v. op bepaalde wijze in lagen aangebrachte
natronkalk, waren mislukt. Het bleek, dat de chemische stof over
een buitengewoon groot oppervlak verbreid moest worden, om tot
eenig resultaat te komen.
125
