„plaatse dan door den lastgever werd ondersteld, een hem door
„een meerdere gegeven dienstbevel niet uitvoerbaar is of de uit
voering daarvan in strijd zou zijn met het algemeen of militair
„belang, waarop het bevel betrekking had, zal hij den zedelijken
„moed hebben om, wanneer nieuwe bevelen niet of niet tijdig door
„hem kunnen gevraagd of verkregen worden, zelfstandig te han
delen. Hij zal dan zijn eigen inzicht volgennaar gelang van de
omstandigheden of van den door hem, bevonden toestand 1).
„In zoodanig geval zal hij echter den lastgever ten spoedigste in
„kennis stellen met de door hem getroffen maatregelen en met
„de reden der afwijking of niet-nakoming van het ontvangen
„bevel".
Het Fransche Reglement sur le service général" vermeldt:
„Tout en se maintenant dans l'esprit des prescriptions régle-
„mentaires, le chef ne doit pas hésiter a prendre les initiatives et
„a accepter les responsabilités de son emploi.
„Tout militaire momentanément éloigné de ses supérieurs et
„amemé, dans un cas d'urgence, a prendre une initiative dépassant
„ses attributions, est tenu d'en rendre compte dans le plus bref
„délai possible".
De Field Service Regulations" stellen ook het beginsel van het
rechtmatige initiatief op den voorgrond: „Of een gevecht suc
cesvol zal verloopen, hangt ten zeerste af van de tactische be
kwaamheid en het initiatief van de commandanten van lageren
„rang
Al deze voorschriften geven dus onomwonden te kennen, dat het
initiatief dient te worden beschouwd als een beginsel van bevel
voering dat het betoonen van initiatief, indien de omstandigheden
daartoe nopen geëischt wordt en dient te worden beschouwd als
een uitvloeisel van een juiste opvatting van discipline.
Dit alles neemt niet weg, dat nog vaak gevallen zullen voor
komen, waarbij de betrokken aanvoerder een lichte aarzeling zal
moeten overwinnen, dat hij zal twijfelen of het oogenblik om ini
tiatief te betoonen is aangebroken dan wel dat hij zich aan de
gegeven orders strikt dient te houden. Het zal bij velen dikwijls
de vrees zijn voor de critiek van den chef, indien het betoonde
initiatief eens niet tot het gewenschte succes zou leiden, die dezen
schroom nog doet versterken. Ook hier geldt wederom het oude
Bijbelwoord„Velen zijn geroepen en weinigen uitverkoren
Zeer geestig en raak bespreekt AND RÉ ROUJOU in zijn reeds
eerder genoemd boekje Philosophie militaire" deze kwestie in
een paar puntige zinnen: „On peut dire de l'initiative que c'est
„parfois un rasoir dans les mains d'un singe. Salutaire quand elle
b Cursiveering van ons. S.
238
