pchoonkappen. Daarna worden de manschappen ingedeeld in
ploegen t.w. zij die tiangs, belandars, kassaus en rottan (tali hoe
tan) halen. Ieder heeft een afgebakende taak, hetgeen den bivak-
bouw bespoedigt. De veroordeelden maken intusschen op de hun
aangewezen plek hun eigen tempatje in orde, waarbij door hen
den theekoker niet vergeten mag worden. De zeilen worden, zoo
dra het geraamte klaar is, door de soldaten voorzichtig daarover
uitgerold, nadat de brigadecommandant eerst nauwkeurig heeft
nagegaan of er hier en daar nog scherpe punten uitsteken. Heeft
men nog voldoenden tijd voor het invallen van de duisternis, dan
laat de brigadecommandant ook een luifel maken, ingedekt met
bladeren, enz. om inslaan van regen tegen te gaan en om er onder
te koken (menig geroutineerd soldaat heeft zijn bullen gerold
in een stuk met lijnolie keper behandeld, dat hij voor luifel kan
gebruiken)
Is 't bivak klaar dan laat de brigadecommandant de veldzakken
enz. ophalen en maakt een ieder zijn eigen tempatje verder in orde.
De karabijn wordt daarbij niet zooals vaak gebeurt, voor aan een
stijl gehangen, maar onder de zeilen geborgen. De beste methode
is m.i. met gespannen haan en omgelegden haanpal, en met den
karabijnriem om den grendel aan de kassau's. Vervolgens behoo-
ren de soldaten hun wapens en leergoed schoon te maken.
Krijgt men ventende bevolking in de nabijheid, dan gaat de sol
daat, die wat koopen wil zijn tent uit en laat niet den verkooper
bij zich onder de zeilen komen, ook niet in gepacificeerd gebied.
Tijdens het patrouilleeren langs ladangs en tuinen en het bivak-
keeren in de nabijheid ervan, moet streng worden opgetreden
tegen diefstal van aan de bevolking toebehoorende veldgewassen.
Heeft een brigade door omstandigheden gebrek aan vivres en pas
seert men b.v. een ketellatuin, terwijl bevolking heinde nog ver te
bekennen is, dan kan de brigadecommandant noodgedwongen
meenemen wat hij noodig heeft, taxeert daarvan de waarde (liefst
aan den hoogen kant)hangt het bedrag in geld (tabak, zout) op
een goed zichtbare plaats in 't ladanghuisje op, dan wel zorgt den
eigenaar op te sporen om hem persoonlijk te betalen. Een derge
lijke handelwijze zal nimmer kwaad bloed bij de bevolking zetten,
integendeel, zulks zal zelfs door haar op prijs gesteld worden.
Afgevallen vruchten van de boomen in het bosch, al zijn deze
boomen geplant, mogen in den regel door een ieder, die ze vindt,
geconsumeerd worden.
Ten slotte zij opgemerkt, dat 3 dagen levensmiddelen bij den
man nog steeds beteekent, dat een patrouille daarmede 4 dagen
kan uitblijven. Op den morgen van vertrek heeft de soldaat zijn
ontbijt genuttigd en voor de eetrust onderweg heeft hij een portie
gekookte rijst op zijn veldzak; hij begint dus pas 's middags na
het bivakmaken aan zijn 3 dagen levensmiddelen
248
