studie werd nagegaan, waaruit de oorlogspotentieel van verschil
lende staten was opgebouwd en hoe die in vredestijd was te ver
sterken door economische maatregelen. Ook werd in dien tijd
het nut van de toepassing van economische sancties bestudeerd
en werd onderzocht op welke wijze en in hoeverre een staat zich
voor de gevolgen van die toepassing zou kunnen vrijwaren door
een daarop gerichte economische voorbereiding in vredestijd.
Naarmate in den loop der jaren bleek, dat de ontwapenings
besprekingen zonder resultaten zouden blijven, de uitwendige
veiligheid door den volkenbond niet zou kunnen worden gewaar
borgd en omtrent de definitie van aanvaller geen overeenstemming
kon worden verkregen, zoodat èn de leden van den Bond geen
andere keuze overbleef dan de verzorging van de uitwendige vei
ligheid wederom zelf volledig ter hand te nemen èn een onjuiste
en onrechtvaardige toepassing van economische sancties een moge
lijkheid bleef, waarmede rekening moest worden gehouden, werd
meer en meer de noodzakelijkheid gevoeld de in de zalen van het
Volkenbondsgebouw gevolgde cursussen in oorlogsvoorbereiding in
de practijk te brengen en oefenden de sanctiebepalingen in het
Volkenbondshandvest een stimuleer enden invloed uit op het stre
ven naar economische autarkie.
Ik wil nu in het midden laten of na de duidelijk geworden mis
lukking van de vredespolitiek het opnieuw op den voorgrond
treden van den eisch der nationale oorlogsvoorbereiding het al-
gemeene streven naar economische autarkie in zijn huidigen scher
pen vorm noodzakelijk maakte, dan wel dat de vredesbepalingen
van Versailles den stoot gaven tot opkomst en bloei van dat ultra-
nationale economische stelsel en daardoor het ter hand nemen
van de voorbereiding der staatsmobilisatie vergemakkelijkten.
Voor het oogenblik is de beantwoording van deze vraag van weinig
belang; doch wel is zeker, dat autarkie en oorlogsvoorbereiding
thans over de geheele wereld hand in hand gaan en de een groei
kracht vindt in de ander.
Waar dus thans voor het moederland en zijn overzeesche ge
westen eindelijk het moment is aangebroken, waarop zonder be
zwaar en zonder terughouding aan de voorbereiding der staats
mobilisatie een algemeener en meer geprononceerd karakter kan
worden gegeven dan zij tot nog toe droeg, kan het moment, waarop
door het houden van eerdergenoemde voordracht opnieuw de
belangstelling voor dit belangrijke vraagstuk wordt gewekt, niet
anders dan zeer gelukkig worden genoemd.
Het geven van een breeden grondslag aan de nationale oorlogs-
of verdedigingsvoorbereiding en zonder een zoodanige basis kan
van doeltreffende resultaten geen sprake zijn zal gepaard moe
ten gaan met de vorming van een zich daarbij aanpassende or
ganisatie.
312
