noemt in zijn reeds meermalen genoemd boek eenige van deze
gevallen, welke voor zich zelf spreken.
Het optreden van den kapitein NAUMANN beschouwende, die na
vele bewonderenswaardige ondernemingen in het étappegebied van
den vijand op 2 October 1917 voor een 3000 man sterke overmacht
moest capituleeren, vinden wij in de „Erinnerungen" aangetee-
kend: „Es ist zu bedauern, dasz diese von der Initiative eingegebene
„und mit so groszer Zahigkeit durchgeführte Einzeloperation doch
"zu sehr aus dem Rahmen der gesamten Kriegshandlung heraus-
fielurn für diese von Nutzen sein zu können." x)
Ook in 1918 bij den aanval op REGONE (Portugeesch gebied)
had het initiatief van een ondercommandant kwade gevolgen voor
de Duitsche strijdkrachten kunnen hebben. Het was den generaal
bekend, dat het de bedoeling van den vijand was, de Duitsche troe
pen zich stevig te laten vastbijten in de aldaar gelegen stelling om
vervolgens met achterwaarts opgestelde reserves een actie in flank
en rug uit te voeren. Hiervan op de hoogte gesteld door buitge
maakte papieren, was het dus zaak zeer voorzichtig op te treden,
doch zoo schrijft VON LETTOW VORBECK „die Initiative,
„mit der die Kompagnie des Oberleutnants BOELL trotz aller
„dieser Bedenken gegen die Boma vorging, hatte gefahrliche
„Folgen haben können".
Het is begrijpelijk, waar voortdurend en onafgebroken de onder
commandanten waren aangewezen op eigen inzicht en initiatief,
dat zij onder bepaalde omstandigheden wel eens niet meer wisten
„maat" te houden. Doch ook zelf erkent de generaal, hoe in een
bepaald geval door hem ten onrechte „aanwijzingen" waren ver
strekt, waar juist een positief bevel de uitvoering van zijn ge
vechtsplan had moeten verzekeren„Da habe ich leider versaumt,
„der Abteilung KOEHL den ganz bestimmten Befehl zu geben,
"sogleich mit ihren Hauptkraften aus dem Ungünstigen Gelande
,','heraus bis südwestich des Timbaniberges zu rücken. Statt des
unzweideutigen Befehls gab ich eine Anweisung die zu viel Frei-
heit des Handelns überliesz." (Mei 1918). Dit leidde tot een ca
tastrofe, waarbij de genoemde afdeeling KOEHL door den vijand
werd verrast en haar geheele trein vermeesterd werd.
Afgescheiden van de waardeering van den persoon en de kwali
teiten van den ondercommandant, afgescheiden nog van de tac
tische omstandigheden, waaronder het bevel vermoedelijk zal
worden uitgevoerd, komt een nog zeer belangrijke factor, die zijn
invloed op de redactie van het bevel doet gelden, medespreken,
nl. de mogelijkheid tot het onderhouden van het verband tusschen
chef en ondercommandant. Is de ondercommandant in de gelegen-
b Wij cursiveeren. S.
340
