Voorts is slechts gerekend op dekking voor zittende personen,
dus niet op gelegenheid tot liggend rusten, althans niet in voorste
lijn. Rekent men op een langdurig standhouden en laat de tijd
meer arbeid toe, dan is het zeker aan te bevelen voor de halve
bezetting op gelegenheid tot liggen te rekenen. In bijlage 3 zijn
schematisch enkele andere oplossingen aangegeven.
De onderkomens zijn allen voorzien van bekleede wanden. Dit
hangt samen met den aard van den grond en met de te verwachten
vijandelijke vuuruitwerking (instorten der wanden o.a. door tril
lingen en gronddruk van springende projectielen). Onbekleede on
derkomens sparen veel tijd uit. In ons geval is de doorvoering der
bekleedingen dus betrekkelijk willekeurig; zij passen echter bij het
gekozen gebruik van voorbereide genormaliseerde onderdeelen met
centralen aanmaak van deze deelen. Dit beginsel wordt in Europa
ook algemeen doorgevoerd waar dit mogelijk is. Men richt ter
plaatse, waar men materialen en vaak gereedschappen verzameld
aantreft, werkplaatsen in, maakt in massa zooveel mogelijk gelijke
en eenvoudig samengestelde eenheidsonderdeelen aan en voert
deze op naar de plaats van gebruik. De technisch best geschikte
krachten werken bij den centralen aanmaak; de gebruikers ter
plaatse zetten de aangevoerde deelen ineen. Beschikt men zooals
in Europa over bezaagd hout en goede verbindings- en opvoer-
mogelijkheid, dan ligt het systeem voor de hand. In onze verhou
dingen met weinig voorraden bezaagd hout, als regel minder goede
verbindingen, doch meestal wel materialen (hout en bamboe) in
het terrein ter plaatse, is doorvoering niet altijd logisch en mogelijk.
In het beschouwde geval met een djati aanplant (dunningspalen)
en mogelijk een houtstapelplaats in de buurt en goede aanvoerwe-
gen in het stellingterrein, wordt toepassing van het beginsel de
moeite waard geacht, indien men bovendien nog aanneemt, dat
wandbekleeding der onderkomens wenschelijk is. Bij schuilplaatsen
met onbekleede wanden is het n.l. minder loonend onderdeelen
centraal vóór te bewerken. In ons geval worden de gasbescher-
mingsmiddelen (gasgordijnen met aanslag; gassluizen alleen voor
bat. cop en Hp. V.P.) en de jukken van rondhout centraal aange
maakt. Het type juk is uiterst eenvoudig gehouden t.w. geen z.g.
houtverbindingen doch gebruik van bandijzer; de vorm is eenvou
dig en met zoo min mogelijk onderlinge verscheidenheid gekozen.
De opvoer van hout naar de centrale werkplaats(-en) voor zoover
nog noodig geschiedt door koelies, evenals het transport van de
voorbewerkte deelen naar de bouwplaatsen. De bamboe voor de
omwandingen wordt (eveneens door koelies) zoo dicht mogelijk bij
de bouwplaatsen gekapt en opgevoerd. De bezettingstroepen ver
richten ter plaatse het graafwerk en zetten de onderkomens ineen.
Doordat elke groep tijdelijk een deel van de werkkrachten (de tech
nisch meest onderlegde) afstaat aan de centrale werkplaats, wordt
bereikt dat de overigen elk hun eigen stellinggedeelte inrichten.
433
