uitgebreid kan worden. De hedendaagsche reglementen geven tal van toepassingen te zien. Een tweede transversaal door het snijpunt op de Z-as doet gelijkvormige driehoeken ontstaan, waardoor een evenredigheid tusschen vier veranderlijken behandeld kan worden. Bij Bo gaan de drie schalen door één punt. Als de tusschengele- gen hoeken 60° zijn, bestaat tusschen de lijnsegmenten de betrek- 1 1 1 king Het is verwonderlijk, hoe bij een bespre- king van kijkers dikwijls nog steeds een moeilijk te onthouden tabel van het verband tusschen voorwerp- en beeldafstand wordt gege ven, terwijl in B2 een draaiing van de transversaal om het snijpunt met de c-as alle denkbare gevallen achtereenvolgens laat zien. B3 illustreert het meest algemeene geval, nl. drie kromlijnige schaaldragers. B4 in een zoogenaamd N nomogram, bestaande uit twee evenwij dige, rechtlijnige schaaldragers en een derde, hellende schaal. De projectieve verdeeling van deze laatste stelt in staat, de kleine veranderingen, die de brekingsexponent n ondergaat, met vol doende nauwkeurigheid af te lezen. Bg bestaat uit twee rechtlijnige, evenwijdige schalen en één kromlijnige schaal: Een dergelijk nomogram wordt o.a. gebruikt voor de graphische berekening van een wortel van een 2de of 3de machtsvergelij king. Daar het doel van dit artikel slechts was, een kort overzicht te geven van de mogelijkheden, die de nomographie biedt bij het op lossen van militaire problemen op snelle en practisch toch afdoende wijze, moge voor verdere uitwerking der genoemde nomogrammen verwezen worden naar eenige kleinere werkjes op dit gebied, als P. LuckeyEinführung in die Nomographie, Teubner, Leipzig von PiraniGraphische Darstellung in Wissenschaft und Technik, Sammlung Göschen Fréchet et Roullet, Nomographie, collection Armand Colin. Het is zeer zeker niet aan te raden, dadelijk met de werken van d'Ocagne ne Soreau te beginnen, te meer, daar een bruikbaar nomogram, behalve een voldoend inzicht in de grondbeginselen en de daaruit voortvloeiende mogelijkheden, vóór alles een zekere technische handigheid van den vervaardiger vraagt, die op ieder gebied weer verschillend is. Wij wegen ten slotte de voordeelen van bundelnomogrammen en schaalnomogrammen tegen elkaar af, om te gelegener tijd nog eens terug te komen op het boven genoemde nomogram A4. Voordeelen van bundelnomogrammen: 1) Bij het gebruik te velde laat een bundelnomogram nog een betrouwbare aflezing toe, als het papier, waarop het is geteekend, door de een of andere oorzaak vervormd is. Bij een schaalnomo- 455 C 3D

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Indisch Militair Tijdschrift | 1936 | | pagina 65