590
en meer dan de helft van zijn land- en luchtstrijdkrachten concentreerde in
Egypte.
Onmiddellijk nadat Italië het Ethiopische grondgebied had geschonden (een
oorlogsverklaring vond niet plaats), mobiliseerde Engeland den Volkenbond
teneinde de door het Handvest voorgeschreven maatregelen tegen den agres
sor te treffen. De lijdensgeschiedenis van de toepassing dezer maatregelen is
voldoende bekend, dan dat wij deze hier nog zouden moeten herhalen.
Militaire sancties wenschte men niet, economische sancties werden slechts
aarzelend en in onvoldoenden omvang toegepast, zoodat tevoren viel te
voorspellen, dat zij Italië niet zouden beletten zijn doel te bereiken. Vooral
Frankrijk, dat zijn goede verstandhouding met Italië niet te veel wilde beder
ven met het oog op de Midden-Europeesche toestanden, was oorzaak van het
falen van den Volkenbond, doch mede bleek de zwakte van dien bond in het
ontbreken van drie groote mogendheden, Amerika, Duitschland en Japan.
Hoe het ook zij, de gebeurtenissen hebben bewezen, dat de Volkenbond
volkomen onmachtig is, om afdoende in te grijpen ten behoeve van een
kleine staat, die door een groote mogendheid wordt aangevallen. Welke
gevolgen dit in de toekomst nog kan hebben valt niet te voorspellen, doch
zeker is dat een van de middelen ter voorkoming van den oorlog, hiermede is
uitgeschakeld.
Een tweede belangrijke conclusie, welke uit dit conflict viel te trekken was,
dat het machtige Engeland niet in staat bleek zijn eigen belangen behoorlijk
te beschermen. Bekend is de uitspraak der generale staven in Engeland, dat de
weermacht niet gereed was voor een oorlog. Nu moet men dit uiteraard niet
zoo opvatten, dat Engeland bevreesd behoefde te zijn om in de Middellandsche
zee den strijd met Italië aan te binden. De sterkteverhoudingen tusschen de
wederzij dsche vloten en luchtmachten en de strategische omstandigheden zijn
zoodanig in het voordeel van Engeland, dat het ongetwijfeld zou hebben over
wonnen. Doch men vreesde, dat een gewapend conflict met Italië aanleiding
zou geven tot inmenging van andere mogendheden. En dan zou Engeland
den toestand niet meester zijn, want het had het gros van zijn strijdkrachten
noodig om het kleine Italië in toom te houden. Een feit is, dat het moeder
land, Indië, de koloniën en Oost-Azië in belangrijke mate van machtsmiddelen
zijn ontbloot geworden. Ook hierdoor is weer een precedent voor de toekomst
geschapen: Engeland zal zich nimmer alleen in een oorlog begeven ten behoe
ve van een kleine staat, zelfs niet om zijn eigen belangen te verdedigen,
indien het ook verwikkelingen kan verwachten op een ander deel van het
wereldtooneel. Daartoe ontbreken het de middelen. Door deze moreele
nederlaag van Engeland ontvalt ons een tweede stabiliseerende factor voor
den wereldvrede.
Er rest dan nog Amerika als machtsfactor voor het evenwicht, doch de
groote Republiek geeft den laatsten tijd blijken volkomen afkeerig te zijn
van inmenging in aangelegenheden buiten haar continent, waarvan de oorzaak
ligt niet alleen in de traditioneele gevoelens van het volk (Monroeleer) doch
tevens in de huidige inwendige economische moeilijkheden. De eenige posi
tieve actie op politiek gebied is gericht op nauwere aaneensluiting met de
andere Amerikaansche staten, waarbij zelfs sprake is van een Amerikaanschen
Volkenbond.
De bovengenoemde feiten vormden voor Japan, dat zich gaarne betitelt
als de „stabiliseerende factor voor den vrede in Oost-Azië" een gereede
aanleiding om zijn penetratie-politiek voort te zetten. Daarbij zorgde het
zich zooveel mogelijk te bevrijden van alle knellende banden met Westersche
mogendheden. Nadat het zich uit den Volkenbond had teruggetrokken,
hetgeen op 27 Maart 1935 een voldongen feit was, zegde Japan ook het vloot-
verdrag van Washington op, na vergeefsche pogingen om bij de besprekingen
betreffende een herziening van dat verdrag pariteit te verkrijgen met Ame
rika en Engeland. Ook gaan er uit officieele kringen voortdurend stemmen
op om het te zelfder tijd te Washington gesloten Negenmogendhedenverdrag,
