aanval op Lannes niet uit. Maar Kolonel Massenbach had nog eens
zijn persoonlijke meening naar voren gebracht, dat er slechts één
goed plan was, nl. de Saaie naar het O. overschrijden en de
Fransche colonnes in den flank vallen. En als besluit was hem
toen medegedeeld, dat van een offensief overschrijden van de
Saaie door de groep Hohenlohe niets kon komen, en deze groep
als rugdekking van den voorgenomen afmarsch van het hoofdleger
naar de Unstrut zich defensief had te gedragen.
En nu deed zich het opmerkelijke feit voor, dat vorst Hohenlohe,
die tot nu toe de bevelen van het Hoofdkwartier met de noodige
vrijmoedige zelfstandigheid had beoordeeld en uitgevoerd, daarin
gesterkt door de compromis-besluiten van den Krijgsraad, het
thans bevolene vermijden van den aanval letterlijk opvolgde, en
zijn reeds aangezetten aanval op Lannes tot staan bracht. Aldus
ontsnapte op 13 October het korps Lannes aan een zekere ver
nietiging, omdat vorst Hohenlohe een stellig gegeven bevel letter
lijk opvolgde.
„En dus", zult ge vragen
In de eerste plaats is de vraag gewettigd, of een bepaald defen
sieve opdracht elke offensieve actie verbood? En of het doorzetten
van den eenmaal in gang zijnden aanval niet de beste oplossing
was van een op zich zelf defensieve taak; zoodat deze opvatting
van de ontvangen bevelen nog geen ongehoorzaamheid beteekende.
Maar als men achteraf, na bestudeering van het geval, niet-
opvolgen van het ontvangen bevel beschouwt als een plicht van den
vorst zu Hohenlohe, dan overwege men daarbij ook het volgende.
Men denke zich aan Pruisische zijde een Hoofdkwartier, dat geen
krijgsraden houdt, geen voor die jaren veel tijd vergende
verzameling van chefs en stafchefs, geen algemeen debat over de
te nemen besluiten, gevolgd door compromis-beslissingen; en in
plaats daarvan een hoofdkwartier dat, evenals dit bij NAPOLÉON's
leiding het geval was, de onderaanvoerders door schriftelijke direc
tieven geheel inlicht omtrent zijn plannen. Mag men dan besluiten,
dat ongehoorzaamheid aan ontvangen stellige bevelen plicht kan
zijn, alleen omdat in dit bijzondere geval (mede gelet op de gebrek
kige opperste leiding bij de Pruisische armee in 1806) die afwijking
tot een belangrijk succes zou hebben kunnen leiden? Terwijl men
toch met meer recht de conclusie kan trekken, dat bij een beteren
stafarbeid dat succes óók zou zijn verzekerd!
501
Terecht oordeelt Hohenlohe (a.b., blz. 79)„Hatte der Herzog von
„Braunschweig am 13 Oktober früh V/2 Uhr dem Fürsten zu Hohenlohe
„etwa Folgendes geschrieben:
„Der Feind hat Naumburg besetzt. Die Haupt-Armee bricht sofort
„auf, um den Pasz von Kösen zu nehmen. Die Armee des Fürsten zu
„Hohenlohe hat diesen Marsch der Haupt-Armee im Laufe des 13
„Oktober zu decken, indem sie den Feind im Speziellen bei Jena und
„Domburg nicht über die Saaie vordringen laszt. Den 14 Oktober wird
