Bij berekening blijkt deze uitkomst in twee decimalen nauw
keurig te zijn, daar sin 22° 0.37461 en sin2 37° 30' 0.37059.
We gaan thans over tot de scheefhoekige boldriehoeken.
Ons bepalende tot de reeds genoemde formules:
sin h sin b sin d -f- cos b cos d cos T en
sin d sin b sin h -)- cos b cos h cos A.
waarin h de zonshoogte, b de geographische breedte, d de declinatie,
T de uurhoek en A het astronomisch azimuth is, merken we op,
dat zich bij de rechte lijn op het nomogram vier teekencombi
naties kunnen voordoen, in verband met zuider-declinatie, zuider
breedte enz.
Men kan nl. krijgen y Mx n, y Mx n,
y Mx neny Mx n.
Bij een positieve waarde van M trekt men door O een lijn
evenwijdig en leest op de rechter cosinusschaal af, bij een negatieve
waarde van M wordt de evenwijdige lijn door O' getrokken en
leest men op de Y as af (fig. 2)Bij een negatieve waarde van n
moet de Y as naar beneden verlengd worden. Doet zich dit her
haaldelijk voor (waarneming bij positieve zonsdeclinatie op het
Zuidelijk halfrond) dan zou het nomogram verdubbeld moeten
worden.
In fig. 2 van plaat II is de graphische bepaling van den uur
hoek T verricht, als de hoogte en de declinatie van een ster resp.
bedragen h 39° 57' 59" en d 26° 44' 48", terwijl de breedte
42° 17' 53" bedraagt.
De formule
sin 39° 57' 59" sin 42° 17' 53". sin 26° 44' 48"
cos 42° 17' 53". cos 26° 44' 48" cos T
gaat over in de rechte lijn
n y Mx of y Mx n.
Voor b -j- d vindt men 69° 2' 4", voor b - d15° 33' 5".
M.b.v. den driehoek is het punt P (69, 15V2) bepaalddaarna
is dit punt verbonden met punt 40 op de Y as, waarna door O
een lijn evenwijdig is getrokken, die eveneens op de Y as het
punt 31 aanwijst. Daar sin 31° cos 59° is de waarde van T 59°.
Bij berekening vindt men 59° 4' 25".
Ten slotte is in fig. 3 van plaat II een vraagstuk opgelost, waar
van de gegevens ontleend zijn aan een verhandeling over het
bepalen van het artilleristisch azimuth, voorkomend in het I.M.T.
1933 nr. 8. In bijlage VIII vinden we daar, als resultaat van een
meting, op 14 Mei 1932, 8 u te Batavia-C. gedaan:
zonshoogte h 24°, 17%*; Geographische breedte b 6°,
10%', zonsdeclinatie d 18° 32'.
549
