van de verbruiksbelasting nadeelig zal beïnvloeden en op den duur
ook die van de inkomstenbelasting.
Aan den anderen kant zullen de landsuitgaven als gevolg van
de mobilisatie van de weermacht, het op voet van oorlog houden
daarvan en de aanvulling van krijgsbehoeften belangrijk stijgen.
Verwacht mag worden, dat de behoefte aan circulatiemiddelen
in een zeer kort tijdsverloop zal verdrievoudigen. De overige
factoren, welke hierop nog van invloed zijn, zooals het te verwach
ten verschijnsel van gebrek aan vertrouwen in spaarbanken, de
neiging van velen om een groote hoeveelheid verbruiksartikelen
in te slaan, enz. mogen hier verder buiten beschouwing blijven.
Voor zoover mogelijk dienen de financieele gevolgen van een
en ander reeds in vredestijd te worden geraamd en de noodige
tegenmaatregelen overwogen.
ad k. (De stand van de betalingsbalans op verschillende tijd
stippen van het jaar).
In tijden van spanning zal het noodig zijn den stand van onze
betalingsbalans met verschillende landen scherp onder controle
te houden. In verband met de richting, waarin de beschikbare
inlichtingen doen verwachten, dat de internationale verhoudingen
zich verder zullen ontwikkelen, dienen het opnemen van nieuwe
handelsconnecties en de liquidatie van andere te worden voorbe
reid. Op grond daarvan zal ten opzichte van het eene land moeten
worden gestreefd naar het actief en van het andere naar het passief
houden van de betalingsbalans.
ad l. (De ontwikkelingsgraad van het binnenlandsche crediet-
systeem).
Naarmate het systeem van credietverleening grooter afmetingen
heeft aangenomen en meer in de diepte is ontwikkeld, is het
gevoeliger voor schokken, welke te eerder algemeene paniekstem
mingen op de beurs, bij crediteuren en spaarders veroorzaken.
Met dit verschijnsel dient in het bijzonder ook in Nederlandsch-
Indië te worden rekening gehouden, waar de kwade gewoonte
bestaat, dat het verleenen van crediet zich gemeenlijk niet beperkt
tot den producent en den handel, doch dat ook de consument veelal
in de gelegenheid wordt gesteld en vaak wordt aangemoedigd het
normale voor ondernemers in het leven geroepen credietstelsel van
een verlengstuk naar de diepte te voorzien. De maatregelen, welke
naar mag worden verwacht bij een mobilisatie zullen noodig zijn
om vertrouwensschoklcen in het geldverkeer op te vangen, dienen
in overeenstemming te zijn met de o.m. van den aard en den
omvang van het credietsysteem afhankelijke grootte en den ernst
van de voor het bedrijfsleven daarvan te verwachten gevolgen.
563
