708
Hij besloot nu om over Kaloega, Inknow, Elnia en Smolensk naar
Polen te trekken, dus langs een weg, welke Zuidelijker lag dan
de opmarschweg. Zijn woorden„Marchons sur Kalougaet
malheur a ceux qui se trouveront sur mon passage", waren meer
boos dan overtuigend. Dat hij voor zijn afmarsch nog het Kremlin
liet opblazen, zij terloops aangeroerd als blijk van zijn waarlijk
woedende vernielzucht.
Zoodra Kutusow, die slimme vos als hij was de Franschen
in Moskou alleen maar had geharceleerd, hun konvooien in be
slag genomen en de tallooze maraudeurs had laten neerleggen,
maar geen ernstigen aanval op hen had beproefd, omdat hij NAPO
LÉON niet uit Moskou wilde verjagen, wetende dat de tijd hier
voor hem werkte, zoodra Kutusow vernam, dat de Fransche
troepen in beweging waren gekomen, trok hij hen dadelijk tege
moet en kwam het den 24 October bij Malo-Jaroslawetz tot een
"zeer bloedig treffen, dat den Franschen 6000 en den Russen 8000
man kostte, en waarbij NAPOLÉON bijna in handen der Kozakken
viel. NAPOLÉON besloot nu om den onbeslisten slag niet voort
te zetten, niet naar Kaloega door te stooten, maar terug te trek
ken naar den weg, waarlangs hij naar Moskou was opgerukt en
die hem zou voeren door totaal leeggeplunderde gebieden.
„Es ist in der Weltgeschichte ein einzig dastehender Vorgang, dasz
„der gewaltigste Feldherr seiner Zeit mit einem Halbmillionenheer in
„ein fremdes Land einbricht, die alte Hauptstadt besetzt und dann,
„noch unbesiegt, den Rückzug anzutreten gezwungen ist, bei dem er
„sein schönes Heer bis auf wenige Reste verliert." Kircheisen, II, blz.
253.
De terugtocht begon in nog betrekkelijke orde, voor zoover
daarvan althans sprake kan zijn bij een leger, welks soldaten met
buit beladen waren1). Het duurde echter slechts weinige dagen
voor de wanorde toenam en het terugtrekkende leger één chaos
b Verestchagin, blz. 69 e.v.: „L'un d'eux, Duverger, fait l'inventaire de
„sa partJ'avais, moi, des fourrures, des tableaux de grands maitres, roulés
„pour la commodité du transport et quelques bijoux. Un de mes camarades
„avait chargé une énorme caisse de quinquina. Un autre, une bibliothèque tout
„entière, de beaux livres dorés sur tranches et reliés en maroquin rouge. Je
„n'avais pas oublié le confortable: j'avais fait provision de riz, de sucre, de
„café je comptais dans ma réserve trois grands pots de confitures dont deux
„de cerises, le troisième de groseilles
„Chaque officier avait dans sa voiture une dame, russe ou framjaise car
„une multitude de femmes s'étaient mises, en quelque sorte, a la suite de
„l'armée. Quelques-unes, soupgonnant le malheureux sort qui leur était
„réservé, changèrent d'avis a la porte même de la ville et y rentrèrent. On vola
„aux autres, sur la route, leurs chevaux, leurs vivres et leurs fourrures. Ces
„malheureuses voyaient d'abord leurs enfants ensevelis sous des monceaux
„de neige et succombaient ensuite elles-mêmes, a l'horreur de leur situation.
„Trés peu furent sauvées et je n'ai pas entendu dire qu'une seule de ces
„fugitives soit arrivée sur les frontières."
Verestchagin geeft bladzijden vol verschrikkingen.
