werd. In Moskou was alles verzuimd betreffende de regeling van
de te verwachten zware marschen
De Russen vervolgden aanvankelijk niet. Vele geschiedschrijvers
hebben dit Kutusow verwetenechter ten onrechte. Toen Kutu-
sow wist dat het Fransche leger aftrok en hoe het met de disci
pline van die troepen was gesteld, begreep hij dat dat leger
verloren was, en dat de ramp met den dag in omvang zou toe
nemen, ook zonder Russische inmenging. En ten slotte waren de
Russen ook maar gewone menschen, die het vluchtende leger,
dat in de kaalgeplunderde en -gebrande streken aan alles gebrek
leed, ook niet konden bijhouden En dit komt te duidelijker uit
als men weet, dat toen Kutusow ten slotte tot de vervolging over
ging, zijn geacclimatiseerd en warm gekleed leger daarbij toch nog
50 van zijn effectief verloor.
Den 31 October was NAPOLÉON in Wjasma (halverwege Mos-
kou-Smolensk) aangekomen, waar hem verscheidene ongeluks-
berichten bereikten. Het Oostenrijksche hulpkorps Schwarzenberg
had zonder succes het Russische Observatieleger Tormassow aan
gevallen het aan de Dwina achtergelaten korps Oudinot, ver
sterkt door het korps Gouvion-Saint-Cyr, had bij Polozk tegen
de Russische groep Wittgenstein een bloedig gevecht geleverd,
waarbij Oudinot zwaar was gewond het uit Roemenië terugge
keerde Russische korps Tschitschagow had daarop de Oostenrij
kers verjaagd uit Brest-Litowsk, terwijl daarna de groep Saint-
Cyr door Wittgenstein beslissend was verslagenverder dat in
Dorogobusch geen voorraden voor het leger waren, dat ook Victor
door Wittgenstein was verslagenen als klap op de vuurpijl, dat
in Parijs een aanslag op de regeering was gedaan, welke bijna
was gelukt.
Den 9 November waren de resten van het leger weder in Smo
lensk waar groote voorraden waren opgestapeld en het leed
709
„Ségur schrijft„Comment se pouvait-il qu'a Moscou tout eüt été
„oublié Pourquoi tant de bagages inutiles Pourquoi tant de soldats,
„déja morts de faim et de froid, tout chargés d'or au lieu de vivres et
„de vêtements Et surtout trente-trois journées de repos n'avaient-elles
„pas suffi pour préparer aux chevaux de la cavalerie, de l'artillerie et
„a ceux des voitures des fers a crampons qui eussent rendu leur marche
„plus sure et plus rapide
„Pourquoi, a défaut d'ordre de Napoléon, cette precaution n'avait-
„elle pas été prise par des chefs, tous rois, princes et maréchaux?
„L'hiver n'avait-il done pas été prévu en Russie? Napoléon, habitué a
,,1'industrieuse intelligence de ses soldats, avait-il trop compté sur leur
„prévoyance Le souvenir de la campagne de Pologne, pendant un hiver
„aussi peu rigoreux que celui de nos climats, l'avait-il abusé, ainsi
„qu'un soleil brillant dont la persévérance pendant tout le mois d'octo-
„bre avait frappé d'étonnement jusqu'aux Russes eux-mêmes? De quel
„esprit de vertige, l'armée, comme son chef, a-t-elle été frappée Sur
„quoi chacun a-t-il compté? Car en supposant qu'a Moscou l'espoir de
„la paix eüt ébloui tout le monde, il eüt toujours fallu revenir et rien
„n'avait été préparé, même pour un retour pacifique".
