kan plaatsen, dat als d'Erlon niet buiten Ney om naar St. Amand
zou zijn afgemarcheerd en het initiatief zou hebben getoond om bij
Quatre Bras te blijven, aldaar met vrij groote zekerheid succes
zou zijn bereikt, en van een stand houden van Welüngton zuid van
Brussel geen sprake meer had kunnen wezen.
Kircheisen (II, blz. 382) oordeelt: „Mehr noch als bei Ligny
„hatte hier das rechtzeitige Erscheinen Drouet d'Erlons die Ent-
„scheidung herbeiführen können. Es ware dann Wellington un-
„möglich gewesen, sich nochmals bei Waterloo zur Wehr zu set-
„zen".
Dergelijke onderstellingen missen echter steeds feitelijken be
wijsgrond. En zeker mogen zij niet worden aangevoerd ter onder
steuning van het penibele vraagstuk initiatief-ongehoorzaamheid;
veeleer dient men te wijzen op de fouten welke uit NAPOLÉON's
leiding voortsproten en op de verkeerde bevelsvoering, door in
te grijpen in de bevoegdheid der aanvoerders. Omtrent het geval
d'Erlon geeft ook Percin 2) een merkwaardig verhaal; het luidt als
volgt:
„Le 16 juin 1815, pendant la bataille de Ligny, Napoléon envoyait
„a Drouet d'Erlon un ordre écrit l'invitant a porter le Ier corps sur la
„hauteur de St. Amand, d'oü il comptait lui prescrire, plus tard, de se
„jeter sur les derrières de l'armée prussienne. L'ordre avait été grif-
„fonné au crayon, sur une feuille de papier que le porteur chiffonna.
„Au lieu de lire „sur la hauteur", Drouet d'Erlon lut „a hauteur".
„En conséquence il prit une direction qui le portait sur un point, d'oü
„il ne pouvait attaquer l'ennemi dans les conditions que l'Empereur
„avait en vue. Sans cette erreur de lecture l'armée prussienne était
„détruite le 16, et, le surlendemain il n'y avait pas de bataille de
„Waterloo."
De juistheid van dit verhaal is niet te bewijzen. Wel luidt NA
POLÉON's schriftelijk bevel aan Ney: „Ainsi, n'hésitez pas un
„instant pour faire le mouvement que l'empereur vous ordonne
„et dirigez-vous sur les hauteurs de Saint-Amand et de Brye.",
doch het schijnt dat het rechtstreeksche bevel aan d'Erlon anders
gesteld is geweest en dat dus hier Soult een fout heeft gemaakt.
Na een aanvankelijk bewogen vlucht, trok het Pruisische leger
verder in goede orde terug; en niet zooals NAPOLÉON hoopte
en aanvankelijk ook dacht in de richting van Luik (waar het
korps Biilow nog was), doch naar het NO., naar Wavre, waar
door het verband met Wellingtons leger zoo goed mogelijk be
waard bleef, en Blücher onmiddellijk bereid was tot nieuwe daden.
Bij Quatre Bras was het gevecht onbeslist gebleven. NAPO-
1) NAPOLÉON had zijn leger gesplitst in de voorbarige aanname, dat
Blücher naar Luik terugtrok, terwijl deze zich juist verzamelde bij Ligny.
Deze fout nu, trachtte hij weer goed te maken door zijn herhaalde orders
aan Ney met alle consequenties van dien.
Percin: Guerre a la guerre, blz. 21 e.v.
923
