Een verstandig woord sprak later Jan Schroder, de commandant
van de Amazone „Wenn ich damals Moltke nicht ans Land gesetzt
„hatte, so würden sie ihn jetzt nicht haben."
Door Spanje en Frankrijk reisde von Moltke naar Hamburg,
waar eerst 10 dagen later de Amazone binnenliep.
Einde 1846 werd hij ingedeeld bij den Staf van het VIII leger
korps in Koblenz, waar hij het spannende jaar 1848 beleefde de
Februarirevolutie in Paris, de Maartopstanden in Berlin en Wien
(den 14 Juni 1848 bestormde het gepeupel het Zeughaus in
Berlin), en de Duitsch-Deensche oorlog1) brachten gansch Euro
pa in beroering. In een brief van 29 Maart 1848 aan zijn schoon
zuster Jeanette schreef von Moltke
„Over hetgeen in Duitschland plaats vindt kan ik mij slechts ver
heugen, daar ik in de tegenwoordige omstandigheden de eenige
„mogelijkheid zie om een vereenigd Duitschland te scheppen.
„Maar daar kan alleen dan wat van komen als orde en tucht gehand
haafd blijven en zich ergens een centraal gezag weet staande te
„houden.
„De gebeurtenissen in Berlin hebben niet alleen daar doch m het
„geheele land het gezag diep geschokt. Een aanval van buiten af zou
"thans een groot geluk zijn maar onze buren in het Oosten en Westen
„zullen wel liever wachten tot wij ons zelf in kleine partijtjes hebben
^opgelost. Alle banden dreigen te breken.
„Het gaat niet meer om monarchie of republiek, maar om wet ot
„anarchie onze vijanden komen niet van buiten af, wij hebben hen
"in ons midden het proletariaat is het tooverwezen dat het libe
ralisme heeft opgeroepen en dat het niet meer bannen kan. Weldra
"zal de liberaalste afgevaardigde een aarts-aristocraat zijn Welk een
'^toekomst g°oit Duitschland te grabbel
„Wat een verantwoordelijkheid voor hen die deze toestanden ver
oorzaakten Waar was de druk zóó groot, wie was zóó in zijn rechten
„aangetast, wie zóó in zijn vrijheid beknot, dat het rechtvaardig zou
schijnen om een in vollen opbloei zijnd staatsleven te vernietigen, een
"nieuwe richting te kiezen van welke niemand weet waarheen zij zal
„voeren."
Inderdaad voorspellende woorden die politieke gebeurtenissen
leidden zij het ongewild tot de gelukkige oorlogenreeks
van 1864 '66 '70 en de stichting van het Duitsche Rijk, dank
zij mannen als von Bismarck, von Roon en von Moltke maar
óók leidden zij naar 1918, naar de Republiek van Weimar, naai
het marxistische wanbeleid, dat eerst in 1933 zijn noodzakelijk en
onvermijdelijk einde vond.
De in Mei 1848 nieuw opgetreden Chef van den Staf riep von
Moltke voor korten tijd als afdeelingshoofd naar den Grooten
Generalen Staf in Berlin, waarna hij tot Stafchef van het IV
In feite de opstand van de hertogdommen Schleswig en Holstein tegen
Denemarken, waarbij Pruisen, daartoe genoodzaakt door de dreigende hou
ding van Oostenrijk, moest toezien hoe deze hertogdommen het onderspit
dolven.
1008
