van Rusland, Engeland en Frankrijk1), en na zwaren strijd den
vrede wist te halen, onder bemiddeling van Pruisen.
Meer zorgen nog baarde den Sultan de houding van den Egyp-
tischen stadhouder, die van den oorlog van zijn heer misbruik
had gemaakt om zijn macht uit te breiden en Syrië te veroveren.
Een door Mahmoed naar Syrië gezonden leger werd verslagen
een tweede onderging hetzelfde lot, zoodat Ali eind 1832 voor de
poorten van Stamboel stond. Gelukkig greep nu de Czaar in, die
van een krachtig bestuur in Stamboel een hartgrondige afkeer
had, waarop de vrede tusschen Turkije en zijn vazalstaat werd
gesloten. Voor deze hulp bedong de Czaar natuurlijk een ver
dragje, dat Turkije onder de bescherming van Rusland stelde,
terwijl de Dardanellen alleen voor Russische oorlogsschepen open
zouden zijn en gesloten voor de oorlogsvloten van alle andere
natiën 2)
Wraakzucht vervulde Mahmoed's Oostersche zielzijn leger
Europeesch scholen, en daarna de afrekening met Mehemed Ali,
dat was de eenig aanvaardbare bevrediging. Men had derhalve
Europeesche instructeurs noodig natuurlijk geen Russen, van wie
men er reeds te veel had Franschen dan, doch dat wilde Rusland
weer niet. Daarom viel de keus op Pruisen. En juist op dat tijd
stip kwam von Moltke in Konstantinopel.
De Sultan vroeg nu 11 Pruisische officieren-instructeurs met
resultaatgroot kabaal in West-Europa en Rusland. De Pruisische
Koning toonde zich nu zeer diplomatiek door von Moltke's privé-
reis te verlengen met 3 maanden „met behoud van tractement
Mahmoed had echter niet het temperament dat noodig was om in
rustigen opbouw zijn krijgsmacht te versterken en vroeg nu in
plaats van instructeurs de zending van eenige stafofficieren, die
aan zijn legeraanvoerders zouden worden toegevoegd als raads
lieden. Dat was natuurlijk lapwerk en von Moltke meende dan
ook
„dasz bei dem Zustande des türkischen Heeres, dem Mangel
„an Einheit und Folgerichtigkeid in den Regierungsmaszregeln,
„dem Eigennutze und der Unwissenheit der Beamten und
„bei der herrschenden Finanzverwirrung, bei den tiefen na-
1001
b Een zonderling verbond, dat zich echter in de latere geschiedenis heeft
herhaald, en waaruit men zou kunnen concludeeren, dat er niets nieuws
onder de zon is dat Rusland van ouds her Europa haatte en alles zou en
zal doen om het rotte Westen te vernietigen dat Frankrijk zuchtte en nog
steeds zucht onder zijn onoplosbaar probleem van de „verzadigde veiligheid"
en daarmede Rusland in de kaart speelde en speelten dat Engeland steeds
de „Dritte im Bunde" was en zal blijven, die meespeelt en meespelen moet
om zijn eigen belangen te kunnen verzekeren. In 1936 zijn wij feitelijk nog
precies even ver.
2) Zijn wij de oplossing van het Dardanellen-vraagstuk thans ook maar
één stap nader gekomen
