altijd in toepassing kunnen worden gebracht. Men moet dan snel
en zeker helpen en dikwijls zal de tang boven de conserveerende
methoden van behandeling moeten gaan.
Wat betreft de kaakverwondingen onderscheidt men ver
wondingen door infanterievuur, granaatsplinters, granaatkartets
kogels, door mijnen, handgranaten, vliegtuigbommen en pijlen,
en de indirecte verwondingen door steenen, glas, knoopen, enz.
(speciaal bij kaakverwondingen ook nog tanden, kiezen, vullingen,
bruggen, kronen, kunstgebitten enz.), verder steekwonden en
verwondingen door stomp geweld.
De ervaringen van den oorlog hebben geleerd, dat de oude
opvatting van den grooten oorlogschirurg von Bergmann, dat elke
kogel an sich steriel zou zijn, onjuist is.
Het meerendeel der soldaten met kaakverwondingen is marsch-
vaardigze zullen, voor zoover zij geen andere groote verwon
dingen hebben opgeloopen, zich onder omstandigheden loopend
naar de hulpverbandplaats kunnen begeven en in auto's als zit
tende gewonden naar de hoofdverbandplaats worden gebracht van
waaruit snelle afvoer naar veldhospitaal of evacuatiehospitaal kan
geschieden, nadat eerst eventueele wondexcisie is verricht en teta-
nusinjecties zijn gegeven. Een behoorlijk hoofdverband zal de
pijnlijke breukstukken rust geven.
Wanneer deze gewonden in het veldhospitaal of evacuatiehospi
taal gekomen zijn, gelden voor hen dezelfde regels als voor iederen
anderen gewonde met een fractuurd.w.z. verzorging van den
algemeenen ziektetoestand, verzorging der wond en het aanleggen
van een spalk.
De groote moeilijkheid bij menschen met kaakverwondingen
is echter de voeding. In gevallen, waarbij de slokdarm gekwetst
is, moet een maagsonde ingebracht worden. Vaak zal het van
den invloed, welken het geneeskundig personeel op dergelijke
patiënten heeft, afhangen, of de genezing vordert of niet. Bijna al
deze gewonden hebben slikbezwaren door pijn en eene veelal uit
gebreide waterzuchtige zwelling van mondbodem en keel. Deze
laatste moet door drainage, tamponade, eventueel door het inslik
ken van stukjes ijs, mondspoelingen, etc. bestreden wordenmaar
hoofdzaak is in dergelijke gevallen de psychotherapie, vooral in
de eerste dagen. De patiënten kunnen door den aard der verwon
ding vaak niet spreken of vragen stellen, waardoor ze meer dan
andere gewonden psychisch door hun toestand beïnvloed worden.
Met geduld en takt kan men hier veel bereiken. Druppelsgewijs
moet in den beginne het voedsel achter op de tong gebracht wor
den en dan zal het meestal niet lang duren of de slikreflex her
krijgt zijn normale functie weer en daarmee is men over de
eerste groote moeilijkheden heen. Bij alle verwondingen, die met
fracturen van het kaakbeen gepaard gaan, hangen het wondverloop
22
