79
9. VAN HET WERELDTOONEEL.
De in het vorige maandoverzicht beschreven hergroepeeringen werden in
December voortgezet. Zij geraakten, evenals de voorvallen in Spanje en
andere op zichzelf niet onbelangrijke feiten, tijdelijk geheel buiten den kring
van de algemeene belangstelling door de koningscrisis in Engeland en het
gebeurde in China.
De wensch van Koning Edward VIII om met de reeds twee maal gescheiden
Amerikaansche Mrs. Simpson in het huwelijk te treden en haar een aan
vaardbare positie te verschaffen, stuitte op belangrijke constitutioneele en
conventioneele bezwaren. De Koning, geen aanleiding willende geven tot
een conflict met de grondwet, is na een regeering van nauwelijks 10 maanden
afgetreden en opgevolgd door zijn broer, die als George VI de regeering over
het Britsche Imperium heeft aanvaard.
Hoewel de Engelsche Kroon de band, die de deelen van het rijk, welke
zich onder het Statuut van Westminster hebben geschaard, bijeenhoudt
oogenschijnlijk niet onder de crisis heeft geleden, benutte de Iersche Vrijstaat
de gelegenheid door haar positie weer iets onafhankelijker te maken. De
communisten deden van zich hooren door het voorstel om over te gaan
tot instelling van een republiek en door de blijkbaar op gang zijnde pogingen
tot vorming van een volksfront. De hiermede door hen in Fr. en Sp.
behaalde successen schijnen niet onbelangrijk te zijn.
In China had „een betreurenswaardige vergissing" plaatsde „kleine
maarschalk" Chang Hsueh-liang nam maarschalk Chiang Kai-shek te Sianfu
gevangen. Eerstgenoemde, die blijkbaar reeds lang heulde met de communisten,
ter wier onderdrukking hij was uitgezonden, heeft aanvankelijk verschillende
eischen gesteld voor de vrijlating van zijn gevangene voor Nanking waren
die betreffende aansluiting bij Rusland en oorlogsverklaring aan Japan
uiteraard onaanvaardbaar. Het gebeurde plaatste de Chin, regeering in een
moeilijk parket wel gaf slechts de prov. Kwangsi door het onderschrijven
van de genoemde eischen blijk van onbetrouwbaarheid en betuigde zelfs de
in Soeiyoean tegen haar ageerende prins Teh zijn sympathie door de vijan
delijkheden te staken een krijgslist, nadat hij ook Tamiao had verloren
doch een krachtig optreden kon den dood tengevolge hebben van Chiang
Kai-shek, den voor China thans nog zoo onmisbaren maarschalk.
Intusschen is ook deze kwestie weer opgelost door het vrijlaten van de
gevangenenin hoeverre het optreden van Chang Hsueh-liang gevolgen
zal hebben voor hemzelf en voor het prestige van Chiang Kai-shek, kan
slechts de toekomst leeren.
Japan en Rusland hebben zich tijdens het gebeurde geheel afzijdig
gehoudende gesignaleerde groote R. troepentransporten naar het Verre
Oosten en andere militaire maatregelen aldaar dienen niet in verband te
worden gebracht met de crisis in China.
De strijd in Spanje maakte weinig voortgang. Buitenlandsche bemid
delingspogingen hadden al even weinig succes als de op de non-interventie
conferentie voorgestelde maatregelen tegen wapenleveranties. Thans tracht
men wettelijke regelingen in het leven te roepen tegen de in vrijwel alle
landen schrikbarend toegenomen werving voor beide strijdende partijen. Een
critieke toestand is intusschen ingetreden doordat het tot zinken brengen
van een R. schip door de Witten en het opbrengen van een D. stoomer door de
Rooden de betrokken regeeringen noopte tot „het treffen van maatregelen".
De Volkenbond wist de crisis, welke werd verwacht n.a.v. het door de
Sp. regeering gevraagde onderzoek, te vermijden door er op te wijzen, dat
