hand ligt, indien men bedenkt, dat door grooter bezit de welvaart
stijgt. Daardoor ontstaat het contact met handelaren en doet de
behoefte aan de lees- en schrijfkunst ontstaan.
Een ander punt, waarop wij de aandacht willen vestigen,
is het eerbetoon van een klas jegens den civielen bestuurder
tevens voorzitter van de schoolcommissie indien deze op zijn
tournee's de scholen bezoekt. In het door ons bestuurde gebied
bestond reeds voor onze komst dit eerbewijs uit het opstaan, het
brengen van het militair saluut waarbij de woorden „Tabe Pa-
doeka toean" werden geuit. Dit eerbewijs hebben wij gehand
haafd niet omdat wij persoonlijk er zoo op gesteld zijn, doch wijl
wij het goed vonden, dat de jeugd wordt opgevoed in eerbied
voor het gezag.
Zooals te voren reeds aangestipt is de taak van den civielen
bestuurder in onderwijsaangelegenheden van administratieven
aard. Het toezicht op het onderwijs zelf, de beoordeeling van de
geschiktheid van de onderwijzers voor hun taak ligt in handen
van den schoolopziener. De persoon van den schoolopziener moet
voldoende waarborgen bieden dat dit toezicht in goede handen
is en dat het onderwijs neutraal blijft. Politieke invloeden dienen
te worden geweerd.
Dit laatste is niet altijd eenvoudig. In een uitgestrekt gebied
met gebrekkige verbindingen kunnen vooral de verafgelegen
scholen slechts sporadisch worden bezocht. Bovendien is een
goeroe nu eenmaal in een kampong een man van aanzien. Er zijn
goeroes, die de kamponghoofden geheel naar hun hand willen
zetten. In zulke gevallen is het natuurlijk een kleinigheid ook
de politieke inzichten van dien goeroe ingang te doen vinden.
Hiertoe mag het niet komen. De invloed van een goeroe dient
nu en dan te worden gepeild. Is de aard daarvan minder ge-
wenscht, dan plaatse men hem over of hij worde ontslagen. In de
keuze van onderwijzers, vooral voor de veraf gelegen, moeilijk te
bereiken plaatsen, zij men derhalve voorzichtig. Wij hadden als
stelregel, dat de solliciteerende onderwijzers met politiek gekleurde
antecedenten niet voor plaatsing in aanmerking kwamen. Der
gelijke personen die reeds in dienst waren werden nauwlettend
gadegeslagen. Een ervan werd uit de overweging, dat het stellen
van een voorbeeld tot voorzichtigheid aanspoort, bij een tekort
koming in zijn dienst, ontslagen, hetgeen heilzaam heeft gewerkt.
Gouvernementsscholen.
Op plaatsen, waar zich groote kernen van meer ontwikkelde
bevolkingsgroepen bevinden, zijn Gouvernementsscholen opge
richt. In het onderwerpelijke gebied waren er drie. De civiele
bestuurder is hier een administratieve schakel tusschen de scholen
en het Gouvernementverder heeft hij er geen bemoeienis
mede.
107
