„Kolonisation bisher schlecht genug gelungen, so wünschen
„wir seinem Streben im Interesse der Zivilisation den besten
„Erfolg.
„Sollte aber Deutschland nicht begierig zugreiffen, wenn
„sich ihm eine Möglichkeit bietet, deutsche Gesittung und
„Tatkraft, Arbeitsamkeit und Redlichkeit über die deut-
„schen Marken hinaus zu verbreiten
H. De bondsexecutie van Denemarken. (1 Oct. 1863
30 Oct. 1864).
Wie een duidelijk beeld wil hebben van de wijze waarop een
Volkenbond steeds zal werken, van de politieke verdeeldheid,
welke in een dergelijk conglomeraat van volken moet heerschen,
en de eigenbelangen der leden steeds prevaleeren boven het
bondsbelang, welks kleine leden naar het pijpen van de grootere
broeders moeten dansen, en welke krachtige kiemen voor nieuwe
conflicten bevat, kan niet beter doen dan de activiteit van den
Duitschen Bond bestudeeren. Hij zal dan merkwaardige punten
van overeenkomst aantreffen tusschen de daden van dien Bond
en bij voorbeeld van den tegenwoordigen Volkenbond ook bij
de actie in de zestiger jaren heerschte er een zoodanige onderlinge
naijver tusschen de bondsleden, dat het alleen aan de Pruisische
energie te danken is geweest, dat ondanks alle tegenwerking het
doel nog werd bereikt. Ook toenmaals was die naijver oorzaak
van voortdurende conflicten tusschen de grootmachten Pruisen
en Oostenrijk, welke uiteindelijk slechts door den oorlog van
1866 konden worden opgelost.
Na het onbevredigende verloop van den Duitsch-Deenschen
krijg van 1848/49, waarbij de hertogdommen Schleswig en Hol-
stein in opstand waren gekomen tegen de Deensche overheer-
sching, en daarbij aanvankelijk waren gesteund door Pruisen
totdat dit land zijn leger moest terugtrekken om zijn eigen
democratische oproerlingen de baas te blijven, was het duidelijk
dat een nadere militaire beslechting van dat conflict slechts een
kwestie van tijd zou worden.
Von Moltke had dan ook reeds in 1862 de noodige plannen
ontworpen voor eene afrekening met Denemarken, welks demo
cratische Regeering, rekenende op den onderlingen naijver
tusschen de leden van den Duitschen Bond, steeds uitdagender
was opgetreden tegen de hertogdommen Schleswig, Holstein en
Lauenburg en de maat liep over toen Koning CHRISTIAAN IX
den 18 November 1863 een grondwet teekende, waarbij de hertog
dommen, welke toch zeer stellig Duitsche landen waren 1), bij
het Koninkrijk Denemarken werden ingelijfd. Een oorlog tusschen
den Bond en Denemarken kon nu niet meer uitblijven.
89
1) Holstein was let wel lid van den Duitschen Bond
