170
wat de oorlog aan de medische wetenschap en omgekeerd, de medische
wetenschap aan den oorlog te danken heeft.
Ondanks met Sherman millioenen van menschen den oorlog als een
weerzinwekkend phenomeen van menschelijke ontaarding bestempeld willen
zien, mag toch niet worden ontkend, dat de oorlog als het ware een biologi
sche noodzaak is, die, zoover als onze blikken ook maar vermogen door te
dringen in het schemerdonker van het verleden, de geschiedenis der
menschheid geschreven heeft met bloedige letters met den oorlog werd de
noodzaak geboren gewonden te helpen. Ziedaar de oorsprong van den
M.G.D., welks geschiedenis zoo oud is als die van den oorlog zelf.
Allereerst wijdt dan de Schrijver uit over de geleidelijke evolutie van
de zeer simplicistische en gebrekkige geneeskundige voorziening der legers
van vroeger tijden, toen inzicht en karakter van den hulpverleener den
geheelen gang van zaken bepaalden, tot de ingewikkelde geneeskundige
organisaties van thans, waarbij in tegenstelling met vroeger het medische
personeel zijn geheele individualiteit heeft af te leggen om zich als onder
deel in te passen in de ingewikkelde en moeilijk hanteerbare machine van
den modernen Geneeskundigen Dienst te velde.
Mannen als Théodoric, Ambroise Paré, Larrey en McGregor, die den
stempel hunner markante persoonlijkheid gedrukt hebben op de genees
kundige verzorging der legers van hun tijd, trekken aan ons geestesoog
voorbij, voorafgegaan door een lange, zich in de grijze oudheid verliezende,
reeks van anderen, wier namen niet bekend zijn, doch die alle het hunne
hebben bijgedragen tot de verdere ontwikkeling en vervolmaking der hulp
verleening op het slagveld. 3000 jaar geleden trokken volgens den papyrus
Smith wondartsen met de Egyptische legers naar Klein-Azië en Homerus
zingt in zijn Ileas den lof der geneeskunde, welke in het leger van Agamem
non voor Troje tal van beoefenaars had.
Merkwaardigerwijze maakten de Romeinen, althans gedurende de opkomst
van het Romeinsche wereldrijk geen gebruik van wondartsen in hunne
legers en men vraagt zich af, welk toen toch wel het lot der gewonden moet
zijn. geweest. Het lijkt echter erger dan het is, want de bevelvoerders der
Romeinsche legers lieten zich als regel door een, ja meestal zelfs verschillende
m hun particulieren dienst zijnde lijfartsen vergezellen, die als de omstan
digheden zulks toelieten en eischten, zich ook met de behandeling van
zieke en gewonde soldaten onledig hielden. Het behoeft echter geen betoog,
dat deze toestand alles behalve ideaal was en met de steeds grootere legers,
welke noodig waren voor de pacificatie der wingewesten en de bescherming
der grenzen van het onmetelijke Romeinsche rijk in de laatste eeuw a. C.,
werd ook de onmisbaarheid gevoeld van een beter georganiseerde genees
kundige voorziening te velde. De instelling van een officieelen, door den
staat onderhouden M.G.D. dateert bij de Romeinen dan ook uit de laatste
eeuw a.C. evenals de oprichting der zoogenaamde „Valetudinaria", de eerste
hospitalen, welke weliswaar nog in geen enkel opzicht met onze tegen
woordige hospitalen vergeleken kunnen worden, doch de primitieve en
gebrekkige voorloopers daarvan zijn.
In de 6e eeuw p.C. ontmoeten we in Italië de eerste veldambulance,
althans iets, wat zich met het hedendaagsche begrip „Veldambulance" het
meeste dekt, doch spoedig verdwijnt dit blijkbaar te vroeg geboren product
van een zijn tijd wel zeer ver vooruit zijnden geest spoorloos om eerst weer
op te duiken tegen het einde der 16e eeuw, dus ongeveer 1000 jaar later, in
het leger van Hendrik van Navarra.
In de Britsche legers verschijnt de veldambulance niet eerder dan tijdens
het bewind van Willem ni onder den naam van „Marching and flying
hospital", doch Marlborough schaft ze wederom af en het zal tot het begin
der 19e eeuw duren eer het McGregor gelukt Wellington van de noodzake
lijkheid van mobiele hospitalen te overtuigen. Eenige jaren vroeger had de
groote Larrey echter reeds van Napoleon weten gedaan te krijgen, dat deze
