Wij willen dan beginnen met enkele cijfers te geven van de in
verschillende oorlogen geleden verliezen
Het zou natuurlijk te veel tijd kosten om ook maar eenigszins
volledig te zijn, maar we krijgen reeds een zeer bruikbaren
indruk, als we de oorlogen van de laatste honderd jaar de revue
laten passeeren.
Met dergelijke enorme legers als tegenwoordig had men toen
nog niet te maken maar in de Napoleontische oorlogen zijn toch
ook reeds groote troepenmassa's opgetrokken. Deze hadden vaak
heel erg te lijden van de verschillende besmettelijke ziekten en
verspreidden deze op hunne beurt weer door geheel Europa.
Russische legers brachten typhus naar Pruisen, Fransche deze
ziekte naar Frankrijk. En de verliezen waren enorm. Bij het beleg
van Dantzig bv. gingen 30 der troepen aan besmettelijke
ziekten verloren.
De burgerbevolking werd natuurlijk mede geïnfecteerd. Na
den slag bij Eylau kwamen 18000 gewonden, maar tegelijkertijd
een enorm aantal zieken naar Koningsbergen, met het gevolg,
dat enkele weken later 6500 man van de civiele bevolking gestor
ven waren aan typhus en dysenterie. Dit was dan ook geen
wonder, daar de zieken niet in hospitalen, of liever de lazaretten
van toen werden verpleegd, maar bij voorkeur thuis. En ook dat
was weer terecht, want de toestand in de toenmalige lazaretten
was meer dan verschrikkelijk In de overvolle zalen, waar geen
licht maar vooral geen lucht mocht binnendringen, lagen de
zieken in letterlijken zin op elkaar. Faecaal- en urine-afvoer was
er niet en in alle beschrijvingen vinden we terug, dat de dooden
vaak meerdere dagen lang naast de nog levenden in het zelfde
bed bleven liggen, dat de lijders in hun eigen en ander vuil lagen
te verhongeren en te verdorsten, doordat de ziekenverzorgers
zich niet om hen bekommerden, maar zich liever rijk stalen van
de gelden, voor de lazaretten uitgetrokken, zoo zelfs, dat hier en
daar de mededeeling opduikt, dat de zieken de urine van zich
en anderen dronkenDat de sterkste zieken zich gewelddadig
kleeding, bedekking en voedsel van de zwakkeren toeëigenden
spreekt van zelf en men mag wel zeggen, dat voor een zieke of
gewonde de eenige kans op herstel gelegen was in een verblijf
juist niet in een lazaret.
Door de Franschen werden de besmettelijke ziekten overal
verder verspreid. Zoo kostte de belegering van Saragossa in
Spanje meer dan 42000 man aan typhus, dysenterie en vlektyphus.
De armee, groot 17000 man, uitgezonden tegen Denemarken
verloor, voordat er van eenig gevecht sprake was geweest reeds
40 aan vlektyphus en dysenterie
Alleen Engeland bleef door zijn, in dit geval inderdaad splendid
isolation, van deze verschrikkingen vrij.
228
