omdat uit het moederland veel warm goed werd gestuurd, dat
de soldaat niet anders kon medenemen, dan door alles over
elkaar heen aan te trekken.
In de loopgraven werd, tenminste in den beginne streng gelet
op de noodzakelijke hygiëne inzake den faecaalafvoer en de
latrines werden inderdaad overdekt en afgesloten om de vliegen
te weren. Maar in de laatste jaren was het geheele gebied van
het front echter geworden tot een door oude en nieuwe latrines
doorploegd land, waar elke granaat weer vuil uit te voorschijn
bracht.
Wij willen hier echter van af stappen en alleen nog iets memo-
reeren over de meer directe medische profylaxe en wel over de
beschuttende werking van de inentingen tegen typhus, welke in
den wereldoorlog het eerst op groote schaal regelmatig werden
toegepast. Hoewel over de gronden, waarop ideze inentingen
berusten, nog wel het een en ander te zeggen valt hierover
later is hier toch de practijk wel de factor, die het nut van
dergelijke injecties met cijfers bewijst. Om te beginnen noemen
wij dan het veel kleinere ziekte- en sterftecijfer aan cholera en
typhus in den grooten oorlog ten opzichte van 187071 en nog
duidelijker ten opzichte van vroegere oorlogen, en ten tweede
de zeer groote en plotselinge daling van het aantal lijders, dadelijk
in aansluiting aan de invoering der vaccinatie. In het Duitsche
leger meende men, dat de eerste gevallen veroorzaakt werden
door infecties in België, waar toen vrij veel typhus heerschte
bij de Franschen dook de ziekte, die in beide legers tot een echte
epidemie uitgroeide, het eerst in Lotharingen op.
Hoewel beide geneeskundige diensten dadelijk de vaccinatie
voorstelden en ze verplichtend wilden stellen, werd er in den
beginne van de hoogere legerautoriteiten niet de noodige mede
werking ondervonden. Eerst toen de epidemie een groote uit
breiding had gekregen werd de vaccinatie algemeen verplicht
gesteld en inderdaad met het schitterende resultaat, dat in aan
sluiting aan dezen maatregel het typhusziektecijfer bijna oogen-
blikkelijk een aanzienlijke daling ging vertoonen
Dadelijk in de eerste maand van den oorlog (Augustus 1914)
bedroeg het morbiditeitscijfer in het Duitsche leger 0,10 °/0o.
Er was een snelle toename tot ruim 1,5 °/oo in begin December.
Toen pas werd de vaccinatie grondig doorgevoerd met als gevolg
een steile daling, tot in Maart 1915 een morbiditeitscijfer van
0,15 °/oo bereikt wordt. Een teruggang dus tot slechts het
tiende gedeelte Trouwens, wie onzer twijfelt nog aan het nut
van deze injecties. Ook in de overzichten van de behandelde
zieken der koloniale troepen komt steeds weer het groote nut
daarvan statistisch naar voren.
233
