240
6. BOEKBESPREKING.
JOSEF PILSUDSKI, de Groote Maarschalk, door Major Dr. W. Lipinski.
A. W. Sythoff's Uitgevers Mij. N.V. prijs 1.75.
Een voorwoord van H. BRUGMANS leidt den verkorten tekst van bo
vengenoemde Poolsche levensschets bij het Ned. volk in, waarbij hij een
parallel trekt tusschen den 80-jarigen strijd om nationale onafhankelijkheid
van het Ned. volk en de worsteling van het Poolsche volk voor de her
krijging van een, eens verloren geganen, gelijken status. Een worsteling,
aangevangen na de bekende Poolsche deelingen, onderbroken door korte
perioden van gedeeltelijke zelfstandigheid en eindigend bij het slot van
den wereldoorlog. Met de laatste decennia dezer worsteling is de figuur
van Maarschalk Pilsudski onafscheidelijk verbonden. Geboren in 1867 te
Zulów bij Wilna als zoon van een welgesteld grondbezitter van oud adellijk
geslacht, groeide hij op in het ouderlijk huis kort na den bloedigen opstand
van 18631865, die een onuitwischbaren stempel op zijn psyche en geestes
gesteldheid moest drukken.
Haat tegen het Russische schrikbewind, een diepe en sterke liefde voor
zijn volk, deze beide factoren zouden de drijfkracht vormen van zijn
verderen levensloop. Dertig jaar lang bereidde hij beurtelings als ban
neling, leider der socialistische en revolutionnaire beweging en organisator
van de toekomstige Poolsche strijdmacht de bevrijding van het vreemde
juk voor, wachtend op de kans, die, naar P. meening, zeker komen zou.
En die ook kwam door het uitbreken van den wereldoorlog.
6 Augustus 1914 trekt P. te velde met de Poolsche legioenen, strijdend
tegen den door P. als zwakste der 3 Poolsche overheerschers aangemerkten
vijand, Rusland. Na het terugwerpen der Russen zwaait P. om. Thans
richt hij zich tegen Duitschland en Oostenrijk. Het op papier stichten van
het Koninkrijk Polen op 5 Nov. 1916 door genoemde machten, doch niet
gestand doen door daden, brengt P. in openlijke botsing met Duitschland.
Zijn verzet eindigt in de Maagdenburger vesting. Losgelaten op 10 Nov.
1918 neemt hij met zijn in stilte georganiseerde militaire organisatie de
regeering te Warschau over van het ineenstortende Duitschland. Het jonge
Polen is geboren.
Nieuwe strijd wacht, naar buiten tegen Rusland, naar binnen tegen den
ouden, herlevenden corrupten geest. Maart 1921 brengt na 2-jarigen strijd
een eervollen vrede met Rusland. De staatsgreep van 12 Mei 1926 rekent
met den binnenlandschen vijand af. P. weigert de dictatoriale macht en
eveneens het hem door de verkiezingen toegevallen presidentschap. Hij
blijft slechts Min. v. Oorlog en Insp. Gnl. der Weermacht. In de komende
jaren wijdt hij zich aan de opvoeding van zijn volk.
„Den buitenlandschen vijand moet mén overwinnen, het leigen volk
overtuigen", aldus P.'s leus. Een innerlijk gezonde staat ontstaat. Tot slot
van zijn gigantischen arbeid regelt hij de betrekkingen met het buitenland.
Mj. Lipinski is er ongetwijfeld in geslaagd P. te doen uitkomen als
een figuur van groot formaat. P. was een man, die niet in openbaar vertoon
de vereering van een halfgod voor zich opeischte, doch wiens groote gaven
van hoofd en hart tot de massa spraken. Hij vereenigde in zich de uitzon
derlijke combinatie van een groot veldheer-organisator en een vooruit
ziend, scherpzinnig staatsman, die de beginselen der strategie op uitnemende
wijze ook op politiek gebied tot uitdrukking bracht.
Voor ons militairen is dit de groote waarde van dit boek.
Voor den Poolschen staat, waarvan hij de schepper is, was hij, als eens
de Groote Zwijger in ons volksbestaan, de vader des vaderlands
G.
