i
1
f
NOMOGRAM
NOMOGRAM
ter bepaling van de correctie eener boussole
uit gemeten zonshoogten,
boeat menentoekan correctie dari seboeah boussole
dengan oekoeran „tinggi matahari".
j
I
GEBRUIKSAANWIJZING.
1. Bepaal eerst de indexcorrectie. Meet daarna op de gebruikelijke wijze azimuth
en hoogte van den zonsrand, waarbij een en ander, w.o. het tijdstip der waar
nemingen in het daarvoor bestemd schema worden genoteerd.
2. Leid af <p voor de plaats en 2 voor het tijdstip van waarneming. Herleid de geme
ten hoogte zonsrand (d.w.z. aflezing vert. cirkel indexcorrectie) tot ware
hoogte h van het zonsmiddelpunteen en ander in het gebruikelijk rekenschema.
3. Trek in den sector (benedenzijde nomogram) een lijn van O naar het punt <p
van den boog A als breedte en declinatie hetzelfde teeken hebben, anders
controleer de lijn in boog B.
4. Bepaal op die lijn met behulp van de declinatieverdeeling een punt P,waarvoor
OP! abs. waarde 2.
5. Trek tusschen de punten <p der losse bogen I en II (bovenzijde nomogram) een
lijn (het teeken als in 3); controleer de lijn in boog III.
6. Bepaal op die lijn een punt P2 door daarop, vanaf boog I uit te zetten het stuk OP,
7. Trek een potloodlijntje langs P, P2 ter hoogte van het snijpunt van P, P2 met
de lijn der bekende ware hoogte h.
8. Bepaal op dat lijntje bedoeld snijpunt precies, met behulp van de hulpverdeeling
der hoogten.
9. Leid zeer precies af de bij het snijpunt behoorende waarde a, door toepas
sing van de hulpverdeeling der azimuths.
10. Bepaal met a, het azimuth A van het zonsmiddelpunt, en noteer dit in het rekenschema.
Noorder declin.
Zuider
Waarnemingen
A 270° (90°) a
Voormidd. VM
Namiddags NM
Azimuths der boussole
NW NO
VM
270° a
90° a
NM
90 a
270 a
VM
270 a
90 a
NM
90 a
270 a
Voorbeeld, Gegeven: Noorderdeclinatie, voorm. waarneming, NW azimuth ena=H~ 15°.
Gevraagd A Daar A 270° a, is A 285°;
als a 5°, is A 265°.
11. Herleid A tot azimuth zonsrand Ar.
12. Ar Aflez. boussole correctie der boussole C.
KETERANGAN BOEAT MEMAKAINJA:
1. Tentoekan dahoeloe indexcorrectie. Oekoer sesoeoahnja itoe menoeroet biasa
azimuth dan tingginja dari pinggiran matahari, dimana satoe dan lain, seperti
waktoe dari oekoeran ditjatet didalam schema jang telah ditentoekan boeat itoe.
2. Ditetapkan <p boeat tempat, dan 2 boewat waktoe dari mengoekoer.
Tjarilah tinggi pinggiran matahari jang telah dioekoer (mengertinjapemba-
tja'an verticale cirkel indexcorrectie) sampei kepada tinggi h jang sebetoelnja dari
tengah mataharisatoe dan lain menoeroet rekenschema jang biasa dipergoenakan.
3. Tarik didalam sector (dipinggir sebelah bawah nomogram) seboeah lijn dari O
ka punt <p dari boog A djikalau breedte dan declinatie sama tandahnja,
djikalau tiada demikianperiksa (controleer) itoe lijn didalam Boog B.
4. Tentoekan diatas itoe lijn dengan pertoeloengannja dari declinatieverdeeling
seboeah punt P,, dimana OP, abs. waarde (harga) 2.
5. Tarik diantara punten <p nari bogen I dan II (disebelah atas dari nomogram)
seboeah garis (tanda2nja sebagei jang ke 3; periksa (controleer) itoe lijn di
dalam boog III.
6. Tentoekan diatas itoe lijn seboeah punt P2, dimana tempatnja itoe bisa didapat
sesoedahnja dioekoer dari boog I kepada sepotong besarnja dari OP,.
7. Tarik sebelah garisan potlood sepandjang P, P2 menoeroet tingginja titik
bersilangan garis dari P, P2 dengan lijn dari hoogte h jang sebetoelnja, jang
telah dikenal itoe.
8. Tentoekanlah diatas lijn itoe dengan betoel titik bersilangan garis jang terse-
boet, dengan pertoeloengannja pembantoe bagian dari hoogte2.
9. Tjarilah dengan jang sebetoel-betoelnja harga a jang haroes ada pada titik
bersilangan garis dengan mempergoenakan pembantoe bagian dari azimuth2.
10. Tentoekan dengan a, azimuth A dari punt pertengahan matahari, dan tjatet ia
didalam rekenschema.
Declin. Oetara
Declin. Selatan
Oekoeran
A 270° (90°) a
Pagi V.M.
Petang N.M.
Azimuth dari boussole
NW (Oetara-barat) NO (Oetara-Timor)
VM
270° a
90° a
NM
90 a
270 a
VM
270 a
90 a
NM
90 a
270 a
MisalnjaDeclinatie Oetara, oekoeran VM, NW azimuth dan a 15°.
Diminta A. Oleh karena A 270° a, djadi A 285°;
djikalau a 5°, djadi A 265°.
11. Tjarilah A sampei kepada azimuth pinggiran matahari Ar.
12. Ar pembatja'an boussole correctie dari boussole C.
