tot een zoo hoogen prijs. Want het is vrij zeker dat de weinige
aanvalskracht op 18 Augustus bij Gravelotte van het VII en I
A.K. kan worden toegeschreven aan den indruk, welken het bloe
dige treffen van 14 Augustus had gemaakt. Bovendien werd door
den slag van 14 Augustus de opmarsch van het He Leger even
eens zoo sterk geremd, dat daaraan de crisis van 16 Augustus
bij VionvilleMars la Tour moet worden toegeschreven.
Uit een oogpunt van discipline maakte de Pruisische Koning
de zaken nog veel slechter, door persoonlijk op het slagveld Von
der Goltz en de Korpscommandanten van VII en I te huldigen
voor een initiatief, dat kort te voren door den Legercommandant
Von Steinmetz hard en onverbiddelijk was veroordeeld en door
te bevelen, dat het op last van Von Steinmetz verlaten slagveld
door een nieuwen opmarsch zou worden bezet, 's Konings houding
zal wel door weinigen worden verdedigd.
Later heeft men in allerlei vooral Duitsche werken het
initiatief van ColombeyNouilly verdedigd en goedgekeurd,
wijzende op het voordeel der bereikte vertraging in den Franschen
afmarsch. Maar wij oordeelen dat alles bepaald onjuisteen onge
hoorzaamheid als door den ondergeschikten Brigadecommandant
op 14 Augustus betoond, en waarbij de leiding geheel aan de daar
voor aangewezen handen ontglipt, mag niet worden goedgekeurd
omdat zij wellicht een toevallig succes heeft opgeleverd. Zij is
fout, zonder meer en zou ook als zoodanig zijn beschouwd als
de slag eens nóg ongunstiger voor het Ie Leger ware verloopen,
of als de crisis van 16 Augustus, welke zij mede veroorzaakte,
tot een debacle van de voorste korpsen van het He Leger had
geleid. Deze laatste crisis is slechts door de schitterende houding
van Von Alvensleben overwonnen, en omdat Bazaine zijn unieke
kans niet heeft weten te benutten. Daarom zij nogmaals herhaald
het initiatief, beter de ongehoorzaamheid, van de Duitsche onder
commandanten van het Ie Leger op 14 Augustus 1870 betoond,
is hoogst afkeurenswaardig geweest, en dient zeker niet te worden
aangehaald als een voorbeeld ter behartiging en ter navolging
Dat de slag van 14 Augustus inderdaad vertraging heeft ver
oorzaakt, maar dan in den eigen opmarsch naar het Westen,
volgt wel heel duidelijk uit de bevelen, welke Von Moltke in
den vroegen morgen van 15 Augustus deed uitgaan aan de Ie en
lie Leger, en waarin hij bepaalde
„dat het I Leger, dat het slagveld had ontruimd, dit weder
„zou bezetten,
„dat het VIII A.K. dadelijk ter ondersteuning moest op
sluiten achter VII en I,
„dat van het II Leger het IX A.K., dat reeds in den slag
„had gesteund, het slagveld dichter zou naderen,
„dat het II A.K. achter het I A.K. zou blijven,
454
